Tarih

Dolarin 400 yıllık hikayesi

Günümüzde Amerikan doları ile dünyayı yöneten Kuzey Amerika topraklarında kağıt para dönemi, 1600’lü yılların sonlarında İngiliz Kolonileri’nde askeri maliyetleri karşılamak içim basılan banknotlar ile başlamış. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfezi Kolonisi’nde basılarak dolaşıma çıkmış.Kağıt para çıkarma yöntemi diğer Kolonilerce de kısa sürede benimsenerek yaygınlaşmıştır.

BENJAMIN’İN MATBAASINDA BASILDI
Para basma teknikleri biraz daha geliştirilerek 1739 yılında , Benjamin Franklin’in Philadelphia’daki matbaasında doğa manzaralı banknotlar basılmaya başlanır. Kabartma yaprak desenleri kullanılarak sahteciliğe karşı önlem alınır. Bu paralar, 1764 yılında İngiltere kolonilerin kağıt para basma çıkarmalarını tamamen yasaklayana kadar kullanılmıştır. Ekonomik sıkıntıların yaşandığı 1775 yılında Kıta Kongresi , Amerikan Özgürlük Savaşını finanse etmek amacıyla kağıt para basmaya başlar. Kıta parası tırtıklı İspanyol dolarına uygun olarak basılır. Yeterli karşılığı olmayan ve kolaylıkla taklit edilebilen bu banknotlar hızla değer kaybederek “Bir Continental bile etmez” deyimine kaynak olur.

1781 yılında ise yeni hükümetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla ABD Kongresi , Philadelphia’da bulunan The Bank of North America’yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792’de kabul edilen Tedavüle Para Çıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın , gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.

1791’DE MERKEZ BANKASI KURULDU
Dolar tarihindeki en büyük gelişmelerden bir diğeri ise 1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD’nin para birimi olarak kabul edilmesiyle yaşanır. 1791 yılında ilk Merkez Bankası kurulur. ABD Kongresi “The Bank of the United States”i 20 yıllık bir süre için ABD Hazinesi’nin mali temsilcisi ilan eder. Bu banka hükümet adına merkez bankası görevini yerine getiren ilk bankadır ve 1811-1816 yılları arasındaki kopukluk dışında 1913 yılına kadar görev yapmıştır.

Federal hükümet ülke genelinde ilk kağıt parayı 1861 yılında dolaşıma çıkarır. İç Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre, ABD Hazinesi’ne faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla “yeşil” adı takılır. 1861 tarihinden bu yana dolaşıma çıkmış olan tüm ABD banknotları bugün hala geçerlidir ve üzerlerinde belirtilen değer karşılığında kabul edilir.

GİZLİ SERVİS DENETİM İÇİN KURULDU
1862 yılında, ABD banknotlarına kalpazanlığa karşı caydırıcı nitelikler olarak, ince çizgili gravürler, karmaşık geometrik desenler , Hazine Bakanlığı’nın mührü ve gravürlü imzalar eklenir. 1863 yılında, ABD Kongresi ulusal bankacılık sistemini kurması ve ulusal banknotların basımını denetlemesi için ABD Hazinesi’ne yetki verir. 1865’de, kalpazanlığı kontrol altına almak üzere Hazine Bakanlığı’na bağlı bir denetim kurumu olarak Amerikan Gizli Servisi kurulur.

1913’de çıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu , Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ülkenin merkez bankası ilan eder. Banka , Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar. 1929‘da üretim maliyetini düşürmek amacıyla banknotlar yüzde 30 küçültülür, farklı değerdeki paralar için standart desenler saptanır. Bu şekilde dolaşımda bulunan tasarım sayısı azaltılır ve standartlaştırma yapılır. Bu çalışma gerçek ve sahte banknotların birbirinden ayırt edilmesini kolaylaştırır.

1955’DE IN GOD WE TRUST ZORUNLU
Herkesçe bilinen Tanrıya Güveniyoruz (In God We Trust) ibaresi tüm banknotlar üzerinde kullanımı 1955’te kanunla zorunlu kılınmıştır. İlk olarak bir dolarlık 1957 Serisi Gümüş Sertifikaların tedavüle çıkarılması sırasında görülmüş, Amerikan Merkez Bankası Banknotlarında ise 1963 Serisiyle başlayarak devam etmiştir. Gelişmiş kopya ve baskı makineleri kullanılarak sahte banknot üretimini önlemek amacıyla emniyet şeridi ve mikrobaskı yöntemleri kullanılmaya başlanır. Bu özellikler ilk olarak 1990 serisi 100 dolarlık banknotlarda kullanılır. 1993 Serisine kadar söz konusu özellikler 1 ve 2 dolarlık banknotlar hariç tüm banknotlarda kullanılır.

İLK YENİ 100 DOLAR 1996’DA BASILDI
1996 yılında sahte banknot üretimini caydırmaya yönelik olarak alınan bir dizi önlem çerçevesinde Amerikan banknotlarının tasarımı 67 yıl sonra ilk kez önemli ölçüde değiştirilir. İlk yeni banknot 1996’da tedavüle çıkarılan 100 dolarlık banknottur. Bunu 1997’de 50 dolarlık, 1998’de 20 dolarlık ve 2000’de de 10 ve 5 dolarlık banknotlar izler. Gravür ve Baskı Dairesi sahte banknot üretimini önlemek amacıyla yedi ila on yılda bir tasarım değişikliğine gidileceğini ilan eder.

 

Kaynak: Posta-212
www.dunyalilar.org

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu