Yaşam

Florür Faydalı mı, Zararlı mı? Karar Sizin…

İnternette yoğun olarak süregelen tartışma konularından biri florür. Yararlarını savunan onlarca hekim ve yazı okumuş olabilirsiniz. Diş çürümelerini engellediği için serbestçe diş macunlarına, hatta bazı ülkelerde şebeke suyuna katılan bu madde hakkında, son yıllarda zararları hakkında birçok tartışmada başlamış durumda. 

florür1

Öncelikle ne olduğunu tanıyalım. 

Florür, flor elementinin indirgenmiş anyon (negative ion) halidir. Doğal olarak suda, yiyeceklerde, toprakta ve bazı minerallerin içinde bulunur. Ayrıca laboratuvarlarda yapay olarak üretilerek içme suyuna ve çeşitli kimyasal ürünlere de katılabilir.

Dünyada içme suyundaki florür nasıl düzenlenmiştir?

Florür Aksiyonu Ağı’nın (The Florür Action Network) verilerine göre, Avrupa nüfusunun %97’si içme sularında florür kullanmamaktadır. Avrupa’da kullanan ülkeler ve nüfusa oranına göre suda florür kullanma yüzdesi şu şekildedir: İrlanda(%73), İspanya(%11), İngiltere(%11) ve Polonya(%1).

Yukarıdaki ülkeler dışında şu OECD ülkeleri içme suyuna florür eklemektedir: Avustralya(%80), Şili (%70%), İsrail (%70%), Amerika (%64), Yeni Zelanda (%61) ve Güney Kore(%6).

Amerikan nüfusunun çoğu florür eklenmiş musluk suyu içmektedir. Amerikan içme suyundaki florür standardı 1 litreye 0,7-1,2 miligramdır. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, 1945 yılından beri uygulanmakta olan içme suyuna florür katılması işlemini “20. yüzyıldaki en önemli halk sağlığı başarılarından biri” olarak kabul etmektedir. Bununla beraber, son dönemde içme suyundaki florür oranının azaltılması konusunda fikirler oluşmaya başlamıştır. Bunun nedeni, florür konusunun ilk gündeme geldiği 40’lı yıllardan bu yana, piyasada florür içeren ürünlerin ve doğal kaynaklardan alınan florür miktarının artmış olması ve içme suyuna eskisi kadar florür eklemenin gerekli olmamasıdır.

Türkiye’de suya florür katılmıyor, ama pek çok ilimizin şebeke suyunda doğal olarak florür bulunuyor. Üstelik şebeke suyu tek florür kaynağı değil. Hazır meyve suyu ve gazlı içeceklerden tutun, bebek mamalarına kadar pek çok üründe florür bulunuyor.

Florür Kaynakları

Çoğu kişi florürsüz diş macunu kullanarak bu kimyasalın zararlı etkilerinden korunabileceğini düşünüyor. Ancak bazı illerimizde şebeke suyunda yüksek sayılabilecek miktarlarda florür bulunuyor. Türkiye İçme Sularında Florürün Bölgesel Dağılımı başlıklı çalışmada, Marmara Bölgesi’nin suları incelenmiş ve bazı ilçelerde florür değerlerinin tehlikeli seviyelere çıktığını saptamış. Örneğin Kırklareli merkez ilçede sudaki florür değerlerinin, Dünya Sağlık Örgütü’nün güvenli bulduğu aralık olan 0,5 – 1.7 mg/lt.nin üzerinde olduğu saptanmış.

İşin kötüsü, oturduğunuz bölgedeki suların düşük florürlü olması da yetmiyor, çünkü tükettiğimiz pek çok hazır içecek, Türkiye’nin farklı bölgelerinde, şebeke suyundan üretiliyor. Eğer üretimin yapıldığı bölgedeki sular yüksek florür içeriyorsa, ürünü tükettiğinizde siz de florüre maruz kalıyorsunuz.

katkılı içecekler

Florür kaynağı olabilecek bazı ürün ve gıdalar şöyle:

Florürlü diş macunu
Bebek maması
Hazır çorba
Tavuk bulyon
Teflon tava veya tencerede pişmiş gıdalar
Gazlı içecekler
Hazır meyve suları
Paketli ve/veya işlenmiş gıdalar
Anestezi kimyasalları
Florürlü tuz
Sigara
Florür neden zararlı?

1. Biyobirikim

Biyobirikim, belirli bir kimyasalın vücutta birikme eğilimine verilen teknik isim. Florür, biyobirikimli kimyasalların arasında. Sağlıklı bir kişi, her gün aldığı florürün %50 – 60’ını idrar yoluyla vücudundan atıyor. Geri kalanıysa kemiklerde ve beyinde birikiyor. Bebek ve çocuklarsa aldıkları florürün sadece %20’sini vücuttan atabiliyor. Kemiklerde biriken florür miktarı hayat boyu artış gösteriyor.

2. Üreme sistemi

Laboratuvar hayvanlarında yapılan deneylerde, yüksek dozlarda florürün erkek üreme organlarına hasar verdiği ve kısırlığa yol açtığı tespit edilmiş. ABD’de yapılan bir araştırma, şebeke suyunda 3 mg/lt. ve daha fazla florür bulunan yerlerde doğurganlık oranlarının düştüğünü belirlemiş. Bir başka araştırmaysa, yine yüksek florürlü bölgelerde yaşayan erkeklerde ortalamanın altında testosteron hormonu tespit etmiş.

3. Beyin (merkezi sinir sistemi)

Florürün merkezi sinir sistemi için zararlı olduğunu belgeleyen onlarca araştırma var. Florürün beyinde biriktiğine, davranış değişikliklerine yol açabildiğine ve uzun vadede Alzheimer hastalığına yol açabildiğine dair bulgular var. İçme suyunun florürlenmesini destekleyenler, bu çalışmalarda çok yüksek dozda florür kullanıldığını savunsalar da, florürün biyobirikimli olduğunu unutmamak gerekli.

4. Düşük IQ

Çin, İran, Hindistan ve Meksika’da yapılan 24 ayrı çalışmada, vücuttaki florür miktarıyla IQ arasında ters bağlantı olduğu ortaya konulmuş. İçme suyundaki 1 mg/lt. florür artışının, 0,59 IQ puanı kaybına yol açtığı bulunmuş.

5. Erken ergenlik

Florürün merkezi sinir sistemi dışında da olumsuz etkileri var. Florür aynı zamanda pineal bezini olumsuz etkiliyor. Bu bez, pek çok başka işlevin yanı sıra, büyüme ve ergenlik süreçlerinden sorumlu. Yapılan araştırmalar , içme suyuna florür katılan bölgelerde kız çocukların, florür kullanılmayan bölgelere kıyasla 5 ay önce âdet gördüğünü ortaya koymuş.

6. Tiroid hormonları

Florürün tiroid bezini de olumsuz etkilediği bildiriliyor. Ukrayna’da yapılan bir çalışmada, 2,3 ml/lt. düzeyinde florürün tiroit hormonunda azalmaya yol açtığı belirlenmiş. Hatta bu etki o kadar tutarlıymış ki, 20. yüzyıl ortalarında hipertiroidizmi (aşırı aktif tiroid bezi) olanlara florür tedavisi önerilmiş.

7. Romatizma belirtileri

Skeletal florozis, florürün kemiklerde birikmesiyle ortaya çıkan ve romatizma benzeri belirtilere yol açan bir rahatsızlık. İşin kötüsü, belirtileri romatizmayla karıştırılabildiğinden, erken safhada teşhis koyulması oldukça güç. Belirtiler ışığında doktorlar genellikle romatizmadan şüphelendikleri için, aslında son derece basit bir şekilde (florür alımını keserek) tedavi edilebilecek rahatsızlık, uzun yıllar tedavi edilmeyebiliyor.

8. Kemik erimesi

Florür, kemiklerde birikiyor. Florürün sağlık üzerindeki etkisini araştıran ilk çalışmalardan birine göre, içme suyuna florür katılan bölgelerdeki çocuk nüfusunda görülen kemik ve kemik bağlantılı rahatsızlıklarda iki kat artış kaydedilmiş. Benzer şekilde, Meksika’da yapılan bir araştırma, diş macunundaki florürle çocuk kemik kırılmaları arasında bağıntı olduğunu ortaya çıkarmış.

9. Florür ve bebekler

Biberonla beslenen bebekler çok yüksek dozlarda florüre maruz kalmaktadırlar. Bu da yukarıda listelediğimiz zararlara ek olarak bebeğin özellikle gelişmekte olan dişleri üzerinde olumsuz etkiler yaratmakta. 8 yaşından küçük çocuklarda gereğinden fazla florür tüketilmesi dental fluorosis denilen ve diş minesinin görünümünü değiştiren bir rahatsızlığa neden olur. Bu rahatsızlıkta dişlerin üzerinde beyaz lekeler oluşur. İleri vakalarda dişlerde oyuklar oluşabilir.

florür

Peki florürden nasıl korunmalıyız derseniz...

Florür Aksiyonu Ağı florür tüketimini azaltmak için 10 maddelik bir öneri listesi geliştirmiştir: 

 –  Florürlü su içmeyin. Su filtresi kullanın ya da doğal olarak daha az florür içeren kaynak sularını tercih edin. Şişe sularının etiketlerini okuyun.

– Diş fırçalarken özellikle çocuklarınızın diş macunu yutmalarını engelleyin. Çocuklara mümkünse florürsüz diş macunları alın. Güzel tadından dolayı yutma isteğini artıracağı için çocuklarınıza aromalı diş macunlarından almayın.

– Dişçinizde gereksiz yere florür içeren jelli diş tedavileri yaptırmayın.

– İşlenme sürecinde su içeren her türlü yiyecek ya da içecek florür içerebilir. Bu nedenle işlenmiş yerine taze yiyecekleri tüketin.

– Amerika başta olmak üzere bazı ülkeler, üzüm suyu ve şarap üretiminde cryolite denen ve florür içeren bir böcek ilacı kullanmaktadır. Bu nedenle bu ürünleri ya tercih etmeyin ya da cryolite içeren böcek ilaçlarını daha az kullanan Avrupa markalarını tercih edin.

– Çay bitkisi yüksek oranda florür tutar. Çay aynı zamanda antioksidandır. Çaydan fayda sağlamak için, antioksidan özelliği yüksek olan genç yapraklı çay türlerinden için, buzlu çay ve hızlı paket çay gibi ürünlerden kaçının.

– Yapılan bir araştırmaya göre teflon içeren kaplarda yemek pişirmek, yiyeceklerdeki florür miktarını önemli ölçüde artırmaktadır. Bu nedenle çelik tencereler ve tavalar tercih edin.

– Kullandığınız ilaçların içeriğine bakıp, florür içermeyen alternatiflere yönelmeye çalışın.

– Tavuk üretimi sırasında kemiklerin mekanik olarak etten ayrıldığı tavuk ürünlerini tercih etmeyin. Bu ayrılış sırasında kemikler kırıldığı ve etin içinde kemik parçaları kaldığı için florür miktarını artırabilir.

– Florürlü tuzdan uzak durun.

Derleyen: Sibel Çağlar

Dünyalılar

Kaynaklar ve detaylı okumalar için:

Ann Marie Michaels, The Top 10 Dangers of Fluoride, Cheeseslave.com

http://alternatifanne.com/florur-dis-macunumdaki-dusman-mi/

http://fluoridealert.org/

Bilge Hapçıoğlu, Rian Dişçi, Leman Demir, Ender Başak, Övat Güray, Nurten Özer, Türkiye İçme Sularında Florürün Bölgesel Dağılımı (I), İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 4, Aralık, 1992, Sayfa: 222-23.

David B. Ast ve Edward Schlesinger, The Conclusion of a Ten-Year Study on Water Fluoridation (PDF), American Journal of Public Health and the Nation’s Health, Cilt: 46, Sayı: 3, Mart 1956, Sayfa: 265-71.

M. Teresa Alarcón-Herrera, Ignacio R Martín-Domínguez, Rodolfo Trejo-Vázquez, Sandra Rodriguez-Dozal, Well Water Fluoride, Dental Fluorosis, and Bone Fractures in the Guadiana valley of Mexico (PDF), Fluoride, Quarterly Journal of the International Society for Fluoride Research, Cilt: 34, Sayı: 2, Mayıs 2001, Sayfa: 91-160.

Phyllis J. MullenixCorresponding author contact information, Pamela K. Denbesten, Ann Schunior, William J. Kernan, Neurotoxicity of Sodium Fluoride in Rats, Neurotoxicology and Teratology, Cilt: 17, Sayı: 2, Mart-Nisan 1995, Sayfa: 169-77.

Stan C. Freni, Exposure to High Fluoride Concentrations in Drinking Water is Associated With Decreased Birth Rates, Journal of Toxicology and Environmental Health, Cilt: 42, Sayı: 1, Ocak 1994, Sayfa: 109-121.

Yunpeng Ding, YanhuiGao, Huixin Sun, Hepeng Han, Wei Wang, Xiaohong Jia, Xuehui Liu, Dianjun Sun, The Relationships Between Low Levels of Urine Fluoride on Children’s İntelligence, Dental Fluorosis in Endemic Fluorosis Areas in Hulunbuir, Inner Mongolia, China, Journal of Hazardous Materials, Cilt: 186, Sayı: 2–3, Şubat 2011, Sayfa: 1942–46.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu