Guatemala’da, çok geniş muz tarlaları olan bir şirket: United Fruit Company. Bu şirket yıllardır Guatemala’yı işbirlikçi diktatörler yoluyla kontrol etmekte hatta ülkenin adı Muz Cumhuriyeti’ne çıkmış durumda. Ama 1950’de, genç subay Albay Arbenz başkan seçilip, United Fruit’in ülkedeki hâkimiyetini sona erdirmek için söz verince işler biraz karışacak…
Arbenz’den kurtulmak için şirket Edward Bernays‘in yardımına başvurdu. Bernays, kitlelerin manipülasyonu için ilginç fikirleri olan, seri üretim mallarını insanların bilinçdışı arzularıyla ilişkilendirerek, ihtiyaçları olmayan şeyleri istemeleri için insanları nasıl ikna edeceklerini Amerikan şirketlerine gösteren bir danışmandı.
United Fruit için Bernays ne yapması gerektiğine karar vermişti: İşin biçimini, oradaki insanların yararına çalışan bir hükümet fikrini değiştirecekti. Guatemala’nın Amerika kıyılarına bu kadar yakın olması onun için bir avantajdı.
Amerikalılar komünizmden korkuyorlardı. Bernays bu meseleyi alıp kızıl komünist meselesine dönüştürmeye çalıştı ve becerdi. Sanki Amerikan demokrasisi, Amerikan değerleri tehdit altındaymış gibi gündem yarattı. Gerçekte Albay Arbenz, Moskova’yla ilişkisi olmayan bir sosyal demokrattı. Ama Bernays, onu Amerika’ya karşı komünist bir tehdit olarak yansıtmayı başardı.
Bunun için Amerika’nın etkili gazetecileri ile Guatemala’ya bir gezi düzenledi. Neredeyse hiçbiri, ülke veya siyaseti hakkında hiçbir şey bilmiyordu. Bernays onlar için eğlenceler düzenledi. Kendi seçtiği Guatemala siyasetçileriyle görüşmeler ayarladı. Onlar da, “komünist” Arbenz’in Moskova tarafından yönlendirildiğini söylediler.
Bernays bir taraftan Amerika’da bağımsız bir sahte haber ajansı kurdu. Ajansa “Orta Amerika Enfromasyon Bürosu” adını verdi. Bu ajansın basın bültenleri, Amerikan medyasını haber yağmuruna tuttu. Sözde Moskova, Amerika’ya saldırmak için Guatemala’yı üs olarak kullanacaktı.
Bütün bunlar arzulanan sonucu yarattı. Guatemala’da Jacob Arbenz rejimi 1951’de gittikçe komünist bir hale geldi. Mecliste ve yüksek hükümet görevlerinde komünistler büyük komitelerin başına geçtiler. Komşu ülkelere ve Amerika’ya karşı gösteriler düzenlediler.
Sonunda Başkan Eisenhower’da, Arbenz rejimini devirmek gerektiğini kabul edince, CIA’i bir darbe organize etmesi için görevlendirildi. Yüzbaşı Armas adlı birini de ülkenin yeni lideri olarak seçti. CIA pilotlarının kullandığı uçaklar Guatemala şehrini bombalarken, Edward Bernays Amerikan basınındaki propaganda kampanyasını sürdürüyordu.
Amerikan halkını, bu olayı demokrasi için özgürlük savaşçıları tarafından Guatemala’nın kurtarılması olarak görmeleri için hazırlıyordu. Gerçekliği yeniden yaratıyordu. Kamuoyunu yeniden yaratıyordu. Antidemokratik ve manipülatif bir yolla. 27 Haziran 1954’te Albay Arbenz ülkeden kaçtı ve Armas yeni lider olarak geldi.
Derleyen: Sibel Çağlar