Meksika’nın yerli halklarından Tachihuiin’ler, yerel ekonomilerini güçlendirmek için 2010 yılında kendilerine ait para birimi ‘Tumin’i bastı. Tumin Tachihuiin dilinde para anlamına geliyor. 1, 5, 10 ve 20’lik birimleri bulunuyor. Ancak bölgede kabullenilmesi ve yayılması 2012 sonlarına doğru olmuş. Şimdiden komşu 9 bölgede kullanılan Tumin’in başka bölgelere yayılma ihtimali de bulunuyor.
Devletin para düzenlemesinden sorumlu olan Merkez Bankası, Espinal Köyü’nde ortaya çıkan ve popülaritesi artan bu isyancı para birimi karşısında endişeli. Devlet bunun bir dolandırıcılık olduğunu iddia etse de, paranın yaratıcıları birçok faydasının olduğunu savunuyor: Tüccarlar ve profesyoneller daha fazla ürün satıyorlar ve tüketiciler daha ucuza alıyorlar.
Para biriminin mimarlarından Varacruzana İntercultural üniversitesi profesörü Juan Castro, “Para birimini yerel ekonomiyi güçlendirmek için yarattık” diyor. Castro parayı, insanların başka yerde değil kendi toplumunda alış-veriş yapmaları için devreye koyduklarını belirterek, “Toplum kabul etmeye başladı, giderek daha fazla insan katılmak istiyor” dedi.
“Yerel üretimi arttırmak istedik, çünkü en büyük problem bu, artık her şey dışarıdan geliyor ve biz de dükkâna gittiğimizde bir alternatif olmasını istedik. Bir dükkân mal alacak üretici bulamıyorsa, ona yardımcı oluyoruz” diyor, Castro Soto. “Bizim takasa dayalı para sistemimiz onu kullananların güvencesi altındadır, devletin altın rezervlerinin değil.” Ve hükümetin suçlamalarını da reddediyor.
Yeni para birimi bölgedeki ekonomiyi canlandırmış olsa da, Merkez Bankası yöneticileri, bu paranın spekülasyona yol açtığını ve ekonomiye zarar verdiğini iddia ediyorlar.
Dünya çapında yaklaşık 4 bin alternatif para birimi bulunuyor. İngiltere’de kurulmuş üçüncü üniversite olan University College Londen’de kalkınma planlamaları dersi veren Fransız profesör Yves Cabannes, Meksika’daki alternatif para birimlerinin gelişme potansiyeline sahip olduklarını söylüyor. Cabannes, “Kriz yerel para birimlerinin kullanımını teşvik edebilir. Ayrıca yerelde finansal kaynaklara erişim atmosferini oluşturabilir” dedi.
Cabannes bu tür sistemlerin evrimini köklüce incelemiş. Bunlardan en çarpıcı örnek 30 bin kişinin yaşadığı Brezilya’nın Fortaleza kentindeki fakir bir semtte ortaya çıkan Palmas bankasıdır. Kredi kartlarını vermeyle işe başlayan banka günümüzde 240 ticaretçi tarafından kabul görülen Palmas para birimini de çıkarıyor. Banka 1 milyon Euro değerinde bir kredi portföyüne sahiptir.
Tachihuiin’lerin tumin’inin yerel piyasada tutup tutmayacağı bilinmiyor. Ancak serbest piyasa ekonomisinin uluslararası düzeyde giderek daha fazla ve sıklıkla yol açtığı büyük ekonomik krizlerin özellikle fakir kesimleri alternatif sistemler oluşturmaya sevk edeceğini gösteriyor. Her halukarda Tachihuiin’ler tuminleri ile kendilerini bir sonraki krize karşı korumaya almaya çalışıyor.
Kaynak: Ajanslar