“Oyun ve oyuncağın da ekolojisi mi olur” demeyin.
Gerçekte ekolojik bakış açısıyla değerlendirilmesi gereken unsurların başında gelir oyun ve oyuncaklar. Söz gelimi çocuğun çevre eğitiminde ve doğayı sevmesinde oyun ve oyuncaklar oldukça iyi bir araç olarak kullanılabilirler. Bunu anlamak için çizgi film kahramanlarına ve pek çok küçük minyatür oyuncağa bakmak yeterli. Küçücük çocuklar için en korkunç denebilecek hayvanlar oyuncaklar ve çizgi filmler aracılığıyla çocuklara kendini sevdirmiyorlar mı? Çocukların korkulu rüyası olabilecek fareler, ayılar, yılanlar, örümcekler bugün çocukların en çok sevdikleri çizgi film kahramanları değil mi? Kedicikler, ayıcıklar, pandalar vb. oyuncak hayvanlar onların geceleri kucaklayıp uyudukları sevimli birer arkadaşı değil mi? O halde doğayı ve doğada var olan değerleri küçük yaşta çocuklarımıza sevdirmenin, onları koruyup yaşatmanın bir yolu da ekolojik oyuncaklar olabilir pekala.
Son yıllarda dijital oyuncaklar ve sanal oyunlar çok yaygın. Çoğumuz onların çocuklarımızın üstündeki etkisinden habersiz yaşıyoruz. Hatta, çocuğumuzun iyi bir bilgisayar kullanıcısı olduğunu, yahut internete girebildiğini düşünerek onlarla gurur duyuyor ve mutlu da oluyoruz. Ne var ki çocuğumuz gerçekte böyle bir oyun ve oyuncağa adeta bağımlı hale gelirken, eğitim itibariyle pek fazla bir şey kazanmıyor. Üstelik, başka oyunlarla elde ettiği mutluluğa bilgisayar oyunlarıyla erişemiyor. Son zamanlarda çocukların oyun ve internet kullanımına ait sık sık uyarı haberlerine rastlanıyor basında. Fakat, onların bu konuda uyarısını da pek dikkate almıyoruz. Ama bir düşünün; siz bir bilgisayar oyunundan kalkan çocuğun etrafına gülücükler dağıttığını, başkalarına olan ilgi ve sevgisinin arttığını gördünüz mü? Sosyalleşmesinde, paylaşma duygusunda, insanı ve doğayı sevmesinde olumlu etkiler gözlemlediniz mi?…Tam aksine, oyunun çocuğa yüklediği gerilime ek olarak, saatlerce bilgisayar kullanmanın verdiği zihinsel yorgunluk. O halde, evlerimizde çocuklarımızın odasına aldığımız internet ve bilgisayar oyunlarının durumunu ciddi anlamda gözden geçirmemiz gerekmiyor mu?
Ekoloji eğitimindeki rolünden başka, bir de seçilen oyuncakların çocuk için ekolojik yönü var elbette. Bu bakımdan çocukların sağlığı ile ilgili olarak oyuncak seçimine ayrıca özen gösterilmesi gerekiyor. Aksi halde, yanlış oyuncak seçimi her yıl pek çok çocuğun kaza sonucu hayatına mal olabilmekte veya bir kısmının sakat kalmalarına yol açabilmektedir. Ne yazık ki günümüzde bu anlamda bir bilincin oluşturduğunu söyleyemiyoruz. Onun için bu konuda son zamanlarda Sağlık Bakanlığı tarafından “Oyuncak Seçim Rehberi” hazırlandı. Bu rehberde, oyuncağın çocuğun zihinsel gelişimindeki önemine vurgu yapılarak, onların oyuncaklardan mahrum kalmamaları gerektiği belirtilmekte ve uygun oyuncak seçimine dikkat çekilmektedir. Boğulma, kesilme, yaralanma, elektrik çarpması ve yanma gibi vakalar oyuncaklardan kaynaklanan kazaların başında geliyor. Özellikle bebekleri ve küçük çocukları, yutabileceği büyüklükteki parçalı oyuncaklardan, pili çıkarılabilen pilli oyuncaklardan; kesici, köşeli ve ipli oyuncaklardan uzak tutmak gerekiyor. Ayrıca, çocuğun ağzına alarak oynadığı oyuncakların (enfeksiyon riskine karşı), başka çocuklara oynatılmaması; aynı şekilde başka çocukların da ağzına aldıkları oyuncaklarla oynamaması isteniyor. Yine, oyuncakların oyun saati dışında özel kutularda muhafaza edilmesi, sık sık yıkanarak temizlenmesi, alerji ve solunum sorunu olan çocukların; tüylü, peluş oyuncaklardan uzak tutulması tavsiye ediliyor. Pilli oyuncaklarda da akma riskine karşı kaliteli pil kullanılması gerektiği hatırlatılıyor.
Satın aldığımız oyuncağın, onunla temas halinde olacak olan çocuğumuza ve çevreye zarar vermeyen bir obje olmasına lütfen dikkat edelim. Eğer biz duyarlı olmayı öğrenirsek, oyuncak üreticileri de ekolojik oyuncaklar üretmeyi öğreneceklerdir; hiç kuşkunuz olmasın.
Büşra SAYAN
www.dunyalilar.org