İnsanlar üzerinde olumsuz etki istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Bu tanıma bakıldığında, sesin gürültü niteliği taşıması için mutlaka yüksek düzeyde olması gerekmediği anlaşılmaktadır. Özellikle büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık Örgütü’nce belirlenen ölçülerin üzerinde olduğu değerlendirilmektedir.
Ses ve gürültü arasındaki ayırım kişilere göre değişebilir. Bazı insanlar kulağına müzik olarak gelen bir takım sesler, diğer insanlar için rahatsız edici olabilir ve gürültü olarak algılanır. Rahatsızlık duyma sınırı da insandan insana farklılık gösterebilir.
Ancak gürültünün insan sağlığını ve rahatını bozduğu, olumsuz psikolojik etkiler yaptığı ve gürültünün süreklilik arz etmesi durumunda psikolojik etkinin kalıcı olacağı bir gerçektir.
Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri:
Kent içi hafif raylı sistemlerine ağırlık verilmesi ve bunların birbirleri ile entegrasyonunun sağlanması çok problemli kesimlerde karayolu trafiğinin sınırlandırılması çevresel problemler açısından rahatlama sağlayacaktır.
Metro hatlarının tamamen, hafif raylı sistemlerinin ise kısmen yer altına inşa edilmiş olması çevresel etkileri açısından önemli yararlar sağlamaktadır. Raylı ulaşım sistemlerinin meydana getirdiği belirli birkaç olumsuz etkileri bulunmaktadır, bunun başında yerleşim alanlarının içerisinden ve yapılarının çok yakınından geçmesidir. Bu tür yerlerde gürültü haritaları oluşturulup gerekli tedbirler alınmalıdır.
Ülkemiz genelinde çeşitli madencilik faaliyetleri sırasında patlayıcı maddeler kullanılarak atmosferde şok dalgaları ve yüksek ses düzeyi oluşturmaktadır. Bu da yer içerisinde sarsıntı yaratmakta ve çevredeki binaları da etkilemektedir.
Bunlardan dolayı fiziksel çevreye de etkisi söz konusudur. Gürültü kaynaklarının imar planlarındaki gürültüye duyarlı alanlarla ilişkili olması ve bu soruna karşı tedbir olarak, imar planlarında gürültüye karşı özellikle araçların transit geçtiği yollar ile imar sahası arasında tampon bölgeler bırakılmalıdır.
Bu tampon bölgelerin uygun bitki ve ağaç türleri yeşillendirilerek araç gürültülerinin emilmesi sağlanmalıdır. Şehir içi küçük sanayi işletmelerinin sanayi bölgesine taşınmaları sağlanmalıdır. Bunların yeşillendirilmesi çalışmaları sürdürülmelidir. Özellikle Organize Sanayi Bölgeleri ve fabrikaların etrafı ağaçlandırılmalıdır.
Gürültünün Sosyal Çevreye Etkisi:
Gürültülü ve sakin hastanelerde tedavi gören hastaneler üzerinde yapılan araştırmalar, gerek dahili ve gerekse dışarıdan gürültüye maruz hastanelerde hastaların tedavi için daha uzun süre yatmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Bu, açıkça para olarak gürültünün maliyetini ortaya koymaktadır. Bununla beraber, alınan uyku hapları, sanayide kaybedilen zaman ve apartmanlar için gerekli olan gürültü izolasyonlarına yapılan harcamaların değerlendirilmesi oldukça zordur. Ayrıca gürültünün hayat standardı üzerindeki tesirlerinin ölçülmesi de zordur. Fakat bu zorluk, problemin mevcudiyetini etkilemez. Gürültünün insanlar üzerinde ruhi bunalımlara yol açtığı da bir gerçektir.
Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri
| Gürültü Türü | Db | Psikolojik Etkisi |
| Uzay Roketleri | 170 | Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması |
| Canavar Düdükleri | 150 | Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması |
| Kulak dayanma sınırı | 140 | Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması |
| Makineli delici | 120 | Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) |
| Motosiklet | 110 | Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) |
| Kabare Müziği | 100 | Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) |
| Metro gürültüsü | 90 | Psikolojik belirtiler (II.Basamak) |
| Tehlikeli bölge | 85 | Psikolojik belirtiler (II.Basamak) |
| Çalar Saat | 80 | Psikolojik belirtiler (II.Basamak) |
| Telefon zili | 70 | Psikolojik belirtiler (II.Basamak) |
| İnsan sesi | 60 | Psikolojik belirtiler (I.Basamak) |
| Uyku gürültüsü | 30 | Psikolojik belirtiler (I.Basamak) |
Kaynak: www.cevreonline.com
www.dunyalilar.org