Bir devlet ile inovatif şirket arasındaki fark; birisi araştırıp, geliştirip, bir şeyler üretip para kazanırken diğeri hiçbir şey üretmeden daha çok kazanır.
Bugün ekonomi bakanı elektronik, cep telefonu, tablet gibi ürünlere ek vergi geleceğine dair bir bilgi paylaştı. Bu doğal olarak teknoloji dünyasının en popüler cihazlarından olan iPhone 6’nın da fiyatının artacağı anlamına geliyor. İlginçtir ki iPhone 6 ilk tanıtıldığı tarih olan 9 Eylül 2014’teki resmi Türkiye fiyatı 2.349 TL idi. Şuanda ise iPhone 6’nın en düşük modeli 2.699 TL’ye satılıyor. Yani daha 1 yıl bile olmadan iPhone 6, gerek dolar kurunun etkisi gerekse de vergilerden dolayı 350 TL zamlanmış durumda. Buna rağmen ekonomi bakanı hala ek vergi geleceğini söylüyor.
Öncelikle amacım kesinlikle iPhone 6 popülizmi yapmak değil. Hayatımda hiç iPhone’um da olmadı. Benim dikkat çekmek istediğim konu dünyanın en çok satan telefonundan devletin ne kadar kazandığına dikkat çekmek.
iPhone 6’nın giriş modelinin fiyatı 2.699 TL. Devletin bu iPhone’dan aldığı vergi ise 720 TL. Yani bir iPhone 6’nın fiyatının %26,6’sını vergi oluşturuyor. iPhone 6’nın Amerika fiyatı 649$ (1.744 TL) ve bir iPhone 6’nın Apple’a maliyeti 200$ (537 TL). Buna tüm parçalar ve birleştirilme masrafları dahil. Bu demek oluyor ki devlet bir iPhone 6’dan, iPhone’un parçasını üreten Sony, SanDisk, LG ve benzeri birçok teknoloji şirketinin toplamından daha çok kazanıyor.
Erdi Özüağ’nın paylaştığı bilgilere göre 16GB iPhone 6 modeli Türkiye’de ayda 65.000’den fazla satıyormuş. Bu şu demek oluyor; devletin 1 ayda sadece 16GB’lık iPhone 6’dan kazandığı para 46.8 milyon TL. Her ay aynı satış rakamlarının olduğu farz etsek devletin sadece 1 yılda iPhone 6’nın 16GB’lık modelinden (buraya özellikle dikkatinizi çekmek isterim çünkü iPhone 6’nın 64GB, 128GB modelleri ve buna ek olarak iPhone 6 Plus’ın da 3 farklı kapasiteye sahip modeli var) kazandığı para 561.6 milyon TL.
Sonuç olarak tüm bilgiler ışığında görülüyor ki devlet hiçbir şey yapmadan iPhone 6 üzerinden, milyarlarca dolar ar-ge’ye yatırım yapan dünyanın en inovatif ve en üretken şirketlerinden daha fazla kazanıyor. Devletin 2015 yılında ar-ge harcamaları için öngördüğü ödenek ise 2.8 milyar TL. Şöyle bir düşününce; Türkiye yüksek teknoloji ürünleri ithal ediyor çünkü bunu üretemiyor. Bu yüzden de bu ürünlerden çok yüksek vergiler alıyor. Mantıken alınan bu vergilerin ar-ge’ye harcanması gerekiyor diye düşünüyorum. Ancak görülüyor ki sadece 16GB iPhone 6 modelinden 561.6 milyon TL vergi geliri varken, devletin ar-ge’ye harcadığı para ise sadece 2,8 milyar TL. Yani Türkiye Cumhuriyeti’nin 2015 yılı öngörülen ar-ge harcamasının %20’si sadece Apple’ın sattığı 16GB iPhone 6 modelinden alınan vergilerden karşılanıyor. Eminim ki tüm yüksek teknoloji ürünlerinden (bilgisayar, tablet vs.) alınan vergilerin toplamı bunun en az 10 katıdır. Ancak görünen o ki devlet bu parayı ar-ge’ye harcamak yerine bütçedeki açıklarını kapatmaya çalışıyor ya da diyanet işlerine (bütçesi 5.7 milyar TL) harcamayı daha uygun görüyor. Böylece ülke olarak sonsuz döngüye girerek hiçbir zaman yüksek teknolojili ürün üretemeyeceğimiz gerçeği gün yüzüne çıkıyor. Gerçi devlet neden ar-ge’ye yatırım yapsın ki? Halihazırda ar-ge’ye yatırım yapan şirketlerden daha çok kazanıyor.
Benim bu gerçeği fark ettiğimde düşündüğüm tek şey ise; inovatif bir şirket kurmaktansa ülke kurmak şüphesiz ki çok daha kârlı bir iş. Yıllar boyunca süren savaşların nedenini şimdi çok daha iyi anlıyorum. Olur da Mars’a koloni kurulursa herhalde eski zamanlardaki deniz korsancılığının yerini uzay korsacılığı alacakmış gibime geliyor. Yazıyı bitirirken son olarak buradan Sony, LG gibi firmalara bir çağrı yapmak istiyorum: “Bırakın iPhone’a kamera, ekran üretmeyi de gidip Mars’ta kendi ülkenizi kurun!”
Mert Bulan
Kaynak: www.mertbulan.com