Depresyon ile ilişkilendirilen: Tükenmişlik Sendromu
Tükenmişlik sendromu sürecindeki bireylerin umutsuzluk, çaresizlik ve anlamsız duygular içerisinde hissetme gibi depresyondaki belirtiler ile benzerlik göstermektedir. Belirtilerinin çeşitliliği ve anlaşılmasını zorlaştırmakta olan bu süreç depresyon ve anksiyete ile karışmasına neden olmaktadır. Genellikle depresyon ile tükenmişlik sendromu eş zamanlı olabilmektedir.
Tükenmişlik sendromu içerisindeki birey etrafına karşı kendisini soyutlar, yalnızlık duygusu ve başarısızlık duygusu ile birlikte kendi kabuğuna çekilmeyi tercih eder. Bu sendromu yaşayan bir birey için aile içi ilişkilerde çatışmalar, iş hayatında verimsizlik, kendine olan saygı ve güven eksikliği beraberinde birey için depresyon ve fiziksel belirtileri ortaya çıkartabilmektedir.
Hiçbir şey için memnun olmama ve mükemmeliyetçilik duygusunun fazlasıyla ortaya çıkması sebebiyle de umutsuzluk duygusu da sürecin önde gelen özelliklerindendir. Tükenmişlik sendromu içerisinde olan bireyler, kendilerini fiziki ve mental olarak yoğun bir şekilde bıkkınlık ve yorgunluk duygusu içerisinde kaybolmuş hissetmeye başlarlar ve içerisinde bulundukları durumun getirmiş olduğu umutsuzluk; onlar için karşılaşılan her şeyde çözüme ulaşılamayacağı yönünde düşüncelere neden olmaktadır.
Tabi bu sorunlar ile başa çıkabilmek için davranış bozuklukları da baş göstermeye başlamaktadırlar. İlk olarak huzursuzluk ve öfke patlamaları bu bireyleri yalnız kalmayı tercih etmelerine ve hatta gerçekte bir çözüm olmayan ama geçici bir rahatlama sağlayacaklarını düşündükleri kötü alışkanlıklara yönelmelerine neden olmaktadır. Tükenmişlik sendromu hakkında genel bilgiler içeriğimizin devamında sizlere detaylı bir şekilde sunulmuştur.
Tükenmişlik evreleri:
İlk evrede kişi çok isteklidir ve gelecek ile ilgili planlar yapar. 2. evrede ona tat veren ve mutluluk veren şeyler anlamını yitirmeye başlar. 3. evrede bu durumların düzelmeyeceğine inanır. Son evrede ise umutsuzluk, çaresizlik, karamsarlık duyularını hat safhalarda yaşamaya başlar.
Artık sadece maddi zorunluluğundan dolayı çalışır. Kişisel başarısı düşer ve kendini soyutlama durumu ile yüz yüze gelmiş olur.
Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler Nelerdir ?
Bireysel: Aşırı mükemmeliyetçi, sorumluluk duygusunu fazlasıyla yaşayan kişiliklerde olduğu gibi empati kuramayan, aceleci, çıkarcı davranışlar (kişilik yapısı) sergileyen ve cinsiyet, yaş, medeni hal, iş hayatı da (demografik özellikler) kişilerde tükenmişliğe sebep olabilmektedir.
Kurumsal: İş yükü yani azlığı ya da çokluğu, kontrol altında olma, hak edenler için ödüllendirme, bir yere ait hissedememe, adil davranışlar ve anlayış ile karşılaşmama, ahlaki değerlere ve etik olan davranışlara yeterli düzeyde önem verilmemesi gibi maddeler kurumlar içerisindeki tutum ve davranışları etkilemesiyle kişilerin işi ile bütünleşememesi veya tükenmişlik yaşamalarına yol açmış olacaktır.
Çevresel: Kurumlar arası rekabet, toplumsal olaylar (afet, terör gibi toplumu genel olarak etkileyen olaylar), çekirdek ve geniş aile içerisinde karşılaşılan zorluklar, sosyo-ekonomik ve politik nedenler çevresel faktörlerdendir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri
Tükenmişlik Sendromu fiziksel ve mental olarak bazı belirtilerle karşımıza çıkabilmektedir. Bunun beraberinde meydana gelen bu değişiklikler kişide tükenmişliği doğuruyor. Tükenmişlik sendromu teşhisi yapabilmek için doktor aşağıdaki belirtileri hastada görmelidir.
Tükenmişlik sendromu, bireylerde umutsuzluk, kendine olan saygı eksikliği, özgüvenin azalması, bitkinlik ve yorgunluk hissi, fevri çıkışlarda bulunma, değersiz hissetme, kendini soyutlama gibi durumlar duygusal belirtiler arasındadır. Uyku problemleri, enerji eksikliği, yorgun hissetme, iştahsızlık veya aşırı yeme isteği, sindirim problemleri, baş ağrısı ve denge problemi fiziksel belirtilerdendir. Dikkat eksikliği, unutkanlık, kararsızlık, dalgınlık ve hiçbir şeyden zevk alamama zihinsel belirtilerdir. Zararlı alışkanlıklara karşı olan ilginin artması, dengesiz beslenme, hareketsiz kalma veya fazla hareketli olma, empati kuramama, iletişim zorluğu, hata yapma oranında artış gibi davranışsal belirtiler oluşabilmektedir.
Tükenmişlik sendromu nasıl tedavi edilir?
Bu durum içerisinde olan kişiler kendilerini bazen uzmanlık gerektirecek bir yardım istemeyecek kadar umutsuz ve çaresiz hissedebilirler. Bu gibi durumlarda, kişinin yakın çevresine de büyük ölçüde sorumluluklar yüklenebilir. Bu süreçte başkalarından destek görmek tedavi açısından önemli bir rol oynar. Tabi ki aşırıya kaçılması durumunda da bireyde ters bir etkiye neden olabilir ve sadece yaşadığı güçsüzlüğün artmasına neden olur. Sağlıklı ve hoşgörülü bir desteğe duyulan istek daha fazladır.
Bu süreçte uzmanlık gerektiren psikolojik danışma veya psikoterapi gibi bir yardım alınması çok önemlidir. Psikiyatri doktorları genelinde alanlarında uzmanlaşmış ve bu hastalığın tedavisinde başarılı bir yol izlemişlerdir.
Psikoterapi sürecinde öncelikle kurumsal faktörlerin yol açtığı sorunlar ve bireysel faktörler ayrıştırılır ve bu konularda kişiye çözüme ulaşmada rehberlik edilir. Bu yardım alınmaya karar verildiği andan itibaren bu konuda uzman psikolog veya psikolojik danışmanlar öncelikli olmalı ve zaman kaybı yaşamadan sürece bir an önce başlanmalıdır.
Tükenmişlik sendromunun önlenmesi için birtakım öneriler;
- Kendine vakit ayırabilmeli
- Kişiyi rahatsız edebilecek bir durumu yapması gerektiğini düşünmemeli
- Planlı ve programlı olabilmeye özen göstermeli
- Kişi kriterlerini belirtebilmeli
- İlişkilerin iyi olması
- Eve iş getirmeme
- Kendini geliştirme
- Çalışan ve işveren arasındaki olumlu bir ilişki
- Kendisi için hobiler edinerek fiziksel becerileri kazanabilme
- Kendini güçlü bir birey görmeli, yaptığı işi beğenerek sunmak, kendisini açıkça ifade edebilmeli.
- En önemlisi de kişi kendisini sevmeli ve kendisine asla haksızlık etmemeli, tükenmişliğin önüne geçebilmenin mutluluğunu yaşayabilmeli.
Eklediğimiz son yazılara ulaşmak isterseniz aşağıda…