Bir adamın kafasını kesen kadını defalarca tasvir eden 17. Yüzyıl ressamından, son muhteşem surrealist Louise Bourgeois’e kadar ataerkillikle boy ölçüşüp kazanan 10 kadın sanatçı…
Artemisia Gentileschi
Bu 17.yy barok sanatçı, gençlik yıllarında bir ressamın tecavüzüne uğrar. Buna tepki olarak sanatını bir silaha çevirir. Gentileschi’nin tekrarlanan tablolarında, Judith’in Holofernes’I katlettiği İncil hikayesinde bu yahudi kahramana kaslı hizmetkarı yardım eder. Bir kadın Holofernes’I yatağına bastırırken diğeri bir kılıçla boğazını keser. Kadınların ataerkillikten intikam aldığı sansasyonel tasvirde her yere kan sıçrar.
Hannah Wilke
SOS Starification Object Series (1974-82)’de Wilke, tenine sakız kütleleri yapışmış olarak fotoğraflanmıştır. Yüzüne ve çıplak bedenine serpiştirilen bu tuhaf işaretler kabilesel deri çizme yöntemlerini andırıyor (bunlar törensel vücut değişikliklerinin moda olmasından öncedir) ve vajinayı andırır. Yoksa, gözleri mi? Wilke’nin izleri, erkek bakışları altında nesnelleştirilme yüküyle onu damgalar.
Adrian Piper
Catalysis performanslarında (1970) Adrian, New York metrosu gibi kamusal alanlarda kendini insan kışkırtana çeviriyordu. Bir performansında, kıyafetlerini bir hafta boyunca kokmaları için keskin kokulu maddelere batırıp üstüne giydi ve bu kıyafetlerle metroya bindi. Caddelerde homurdanıp, Empire State binasının asansörüne ağzına tıktığı kırmızı bir havluyla bindi veya en basiti tanımadığı insanlarla göz teması kurdu. Amacı sosyal tedirginliği ve en nihayetinde de Amerikadaki ırkların dile gelmeyen gerilimini dramatize etmekti.
Georgia O’Keeffe
20.yy başlarında Georgia O’Keeffe, modernist fotoğrafçı ve sanat menajeri sevgilisi Alfred Stieglitz’e çıplak pozlar verdi ve açık bir şekilde vajinal güzelliği olan soyutlamalar resmetti. Bu listedeki bazı sanatçılarla karşılaştırıldığında daha yumuşak görünebilir ancak kendi vücudu ve ruhunda yaptığı inatçı keşifler modern çağda sanat yapan kadınlar için yeni bir dışavurumcu özgürlük yolu çizdi.
Claude Cahun
1920-1940 yılları arasında çekilen fotoğraflarda, sanatçı erkek kıyafetleri ve saçlarıyla kendini resmetmiş ve cinsiyet kurmacasıyla deneyler yaparken kendi dönüştürülmüş imajlarını tasarlıyor. Cahun’un öncülük eden çalışmaları, surrealist akımın sanatçılarda cinsiyet ve sosyal eğilimleri sorgulamaya getirdiği özgürlüğün tipik örnekleridir.
Louise Bourgeois
Son büyük sürrealistin labirentimsi zihni, sanatının takipçilerini, erken 20.yy Fransız çocukluğunun anılarına, yoğun gizli dünyalara ve vücudun en içine sarar. Heykelin maskülen sanat formunu daha organik ve açıkça cinsel bir şeyin içine düşürmek; sanatın kendi doğasını dönüştüren bir ağ ören, yıkıcı örümcektir o.
Lyubov Popova
20.yy başlarında sanat, kübizmin ve onun yan ürünlerine dağılarak patladı. Popova, Rus yaşantısının kendi çatlak imgelemleri için bu yeni sanatın özgürlüğünü talep etti.Rus devriminin akşamında çalışırken, acımasızca bilimsel bir yetenekle, sanatın geleneksel konularını paramparça etti. 1915 yılındaki ‘The model’ adlı eserinde, çıplak kişi, cinsiyet teamülleri ayrışırken bloklardan dev bir kule oluşturur.
Cindy Sherman
Bu modern Arcimboldo, Untitled Film Stills adlı çalışmasında kendi imajını sonsuz kere tekrar yaratır ve kendi kimliğini yeniden tasavvur eder. Sherman’ın içgörüsü benliğin öykücülükle oluşturulduğudur. Neredeyse hatırlayabileceğimiz, çözülmemiş film sahnelerinde Alfred Hitchcock kahramanı gibi poz verdiği o ilk siyah beyaz fotoğraflardan, yüz hatlarını canavar makyajıyla vahşice başkalaştıran sonraki çalışmalarına Sherman, insanların kim olacağına şekil veren masalları anımsatır.
Francesca Woodman
Sanat genel olmak zorunda mıdır? Sanat politik veya ilerici olmak zorunda mıdır? Woodman’ın rahatsız edici fotoğrafları daha tuhaf ve sessiz bir biçimde çökerticidir. Sanatını gizli bir dünyayı keşfetmek için kullandı. Sessiz odalarda şiirsel düşler, zengin içsel hayata anlık bakışlar, içebakışçı benliğin özgürlüğünü ortaya koyan bir sanat doğurur.
Eva Hesse
Hesse’nin senteik ama organic görünümlü materyallerindeki petek sarısı ve sidik sarısı, sizin tuhaf şeylerle dopdolu bir bedene sahip olduğunuzu yoğun bir şekilde farketmenize sebep olur. Erkeklerin yüzyıllardır heykeller yaptığı ve çelik kirişleri maço düzenlemelerle biraraya getirdikleri minimalizmin yerine onun sarkan asılan heykelleri fiziksel dünyanın başka boyutlarını açığa çıkarır. Hesse’ye göre beden ve zihin hiyerarşide ayrılmaz. Biz de ‘şey’iz.
Çeviri : Meltem KARABAYIR