Bir köpeği suç üstü yakaladığınız zaman suratının takındığı masum ifadeyi hepimiz biliriz. Ya da güneşli bir havada miskin bir biçimde uzanmış yatan kediniz de sizde bazı soru işaretleri uyandıracaktır. Hayvanların insani duyguları gerçekten var mıdır? Mesela hayvanlar da gülebilir mi? Ya da üzüntü duyabilir mi?
Aslında hayvanların yas tutabildiğini daha önceki araştırmalardan öğrenmiştik. Ancak son zamanlarda bazı hayvanların gerçekten de bir çok insani bir özelliği paylaştığı belgelendi. Bunların en başında da gülme geliyor. Köpekler, sıçanlar, şempanzeler ve diğer maymunlar arasında yapılan araştırmalar, bu türlerin zevke tepki olarak benzersiz bir ses çıkardığını bizlere gösteriyor.
Hayvanlar da Gülebilir mi? Sorusu Aslında Yeni Değil
Hayvanların gülüp gülemeyeceğini düşünmek aslında yeni bir fikir değil. Bu fikir temelinde 1872 yılına ve Charles Darwin’in “İnsan ve Hayvanlarda Duyguların İfadesi” isimli çalışmasına kadar uzanıyor. Kendisi çalışmalarında gıdıklama veya oynama durumlarında kahkaha benzeri bir tepkiler veren şempanzelere ve diğer maymunlara odaklanmıştı. Ancak yakın zamana kadar hayvanların iç dünyalarına ilişkin kayda değer bir çalışma yapılmadı.
2001 yılında hayvan davranışçısı Patricia Simonet, köpeklerin oyun sırasında çıkardığı sesleri izole etti ve bu sesi köpeklerin çıkardığı diğer seslerle karşılaştırdı. Analizleri sonucunda köpeklerin insana özgü bir duygu olarak kabul ettiğimiz gülme eylemini aslında keyif alma durumu ile eşleştirdiğini öğrendi.
Yıllar sonra, Almanya’daki Hannover Üniversitesi’nde yapılan benzer bir araştırma, bu seslerin gerçekten de insan kahkahasına benzediği sonucuna vardı. Araştırma ayrıca, primatların son 10-16 milyon yılını bu yeteneği geliştirmek için harcadıklarını ortaya koydu.
Farelerin bile kendilerine özgü keyif aldıklarını gösteren sesler çıkardığı gözlemlendi. 1990’ların sonlarında, Bowling Green Üniversitesi’nden sinirbilimci Jaak Panksepp, bebek farelerin ense bölgesini gıdıkladığında, farelerin belirgin bir ses çıkardığını gözlemledi. Aynı ses, oyun oynayan farelerde de gözlemlenmişti.
Şu ana kadar, köpeğinizin ya da diğer evcil hayvanınızın güldüğünü hiç fark etmediyseniz, kendinizi bunun için kötü hissetmeyin. Kahkaha olarak kabul edilen sesler biz insanlarınkinden daha farklı. Aslında kahkahadan çok hızlı bir nefes alışverişe benziyor.
Bu kadar çok hayvan türü varken, hangilerinin gülmeye benzer bir ses çıkardığı ve hangilerinin çıkarmadığı henüz kesin olarak bilinmiyor. Ancak Portsmouth Üniversitesi’nden bilim insanı Marina Davila-Ross bu teoriyi araştırıyor. O ve bir araştırma ekibi, YouTube’da sistematik olarak hayvan görüntüleri üzerinde çalışıyor. Ekip, oynarken “gülen” 65 tür belirledi. Bunların çoğu memeli hayvanlardı. Ancak birkaç kuş türünün de şakacı kahkahalara sahip olduğu anlaşıldı.
Araştırmalarının sonucunda aslında bir çok hayvanın gıdıklanmaya sesli bir tepki verdiğini anlaşılıyor. Bu duruma tam bir kahkaha atıyor demek mümkün olmasa da, hissettikleri duyguların durumdan keyif almak olduğu anlaşılıyor. Sonuçta tüylü dostlarımızın gülümsemenin tadını çıkardıklarını bilmek güzel bir fikir. Ancak belki de kime güldüklerini öğrenmememiz bizim için daha iyi bir fikir olacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Do animals laugh?; yayınlanma tarihi: 8 Şubat 2021; Bağlantı: https://animals.howstuffworks.com/animal-facts/do-animals-laugh.htm
- Do animals laugh?; yayınlanma tarihi: 17 Mayıs 2021; Bağlantı: https://www.livescience.com/do-animals-laugh.html
“Hayvanlar ve İnsanlar” başlıklı yazımızı da okumak isterseniz…
Dünyalılar