Farklı bir şey yapmak: Okula gitmeden büyümek

“Düşünün ki sö­zünü ettiğiniz ve hayalini kurduğunuz devrimi gerçekleştirdiniz. Siz, kişisel olarak, o toplumda nasıl yaşardınız? Gelin öyle yaşamaya şimdi başlayın! O zaman ne yapacaksanız, gelin şimdi yapın. O şe­kilde yaşamanıza izin vermeyecek engellerle, insanlarla veya olay­larla karşılaştığınızda, onların üzerinden, etrafından veya altından nasıl geçeceğinizi veya yolunuzun üzerinden nasıl atacağınızı düşün­meye başlayın…“

John Holt 1970’te, “Suçun kimde olduğu­nu tartışmanın manası yoktur. Çok farklı bir şey yapmanın vakti gelmiştir.” diyordu.

Evde eğitim farklı bir şeyler yapmakla ilgili­dir. 

Holt, Growing Without Schooling (GWS)’in (Okula Gitmeden Büyümek) ilk sayısını 1977 yılında ülkenin dört yanına dağılmış olan ve çocuklarına okul dışında eğitim aldıran aileleri destekle­menin bir yolu olarak yayımladı. Derginin ilk sayısında şöyle olacağını yazdı:

“Bülten, genç veya yaşlı insanların bir şeyler yapmayı öğrenebile­ceği, beceriler kazanabileceği, okul eğitimi sürecinden geçmek zorunda kalmadan ilginç ve faydalı işler bulabileceği yöntemler hakkında olacaktır. Bu bültene başlarken, önemli ve kalıcı toplumsal değişimin insanlar yalnızca siyasi görüşlerini veya partilerini değil, hayatlarını da değiştirdikleri zaman gerçekleştiği teorisini fiiliyata geçiriyoruz.”

Holt’un ilk sayıda söylediği gibi Growing Without Schooling, “insanların daha az çaresiz hissetmesini sağlayacaktı“, çünkü in­sanlara kendileri için bir şeyleri değiştirebileceklerini, bütünüy­le bir devrimin gerçekleşmesini beklemeden kendi hayatlarında yeni çözümler yaratabileceklerini gösterecekti.

İlk sayıdan on sekiz yıl sonra, GWS yayımlandığında henüz be­bek olan pek çok çocuk tüm yaşamlarını, okula gitmeden okuya­rak, yazarak, oynayarak, araştırarak, toplumdaki yetişkinlerle ça­lışarak, her türden konuyu öğrenerek geçirdi. Geleneksel okuma talimatları olmadan okumayı öğrendiler; pek çok insan okula git­meden arkadaş edinmenin imkânsız olduğunu düşündüğü halde arkadaşlar edindiler; seçkin kolejlere kabul edildiler ve ilginç işler buldular. John Holt 1981 yılında evde eği­timle ilgili “Kendi Kendinizi Eğitin” adında bir kitap yayımladı ve 1985 yılında hayatını kaybedinceye kadar GWS’yi yayımlamaya ve evde eğitim alanlardan öğrenmeye devam etti.

Holt, ilk kez 1972 yılında yayımlanmış olan Özgürlük ve Ötesi çalışmasında şöyle diyor:

“Bir zaman kapsülünün içinde geleceğe seyahat ettiğimi ve bugün­den beş yüz yıl ileride, zeki, insancıl ve yaşamı zenginleştiren bir uy­garlıkta durduğumu hayal edin. İnsanlardan biri bana rehberlik et­mek ve toplumunu bana anlatmak için benimle buluşmaya geliyor. Bana insanların nerede yaşadığını, çalıştığını, oynadığını gösterdikten sonra bir noktada ona şöyle soruyorum:

‘Peki, okullarınız nerede?’

‘Okul mu? Ne okulu?’

‘Okullar insanların bir şeyler öğrenmek için gittikleri yerlerdir.”

‘Anlamıyorum’ diyor, ‘insanlar her yerde, bütün mekânlarda bir şeyler öğrenirler.”

‘Onu biliyorum’ diyorum, ‘ama okul sizi eğiten, öğrenmenize yar­dımcı olan özel insanların olduğu özel bir yerdir.’

‘Özür dilerim ama hâlâ anlamıyorum. Herkes herkesin bir şeyler öğrenmesine yardımcı olur. Bir şey bilen veya bir şey yapmayı bilen herkes, o konuda daha fazla şey öğrenmek isteyen bir başkasına yar­dım edebilir. Neden bunun için özel insanların olması gereksin ki?

Okulsuz toplum mümkün mü?

Öğretmenler, müfredatlar, organi­zasyon; bunlar kendi başlarına okula özgü şeyler değildir. Biri­leri öğretmenler tayin ettiğinde, onlara neleri öğreteceklerini söylediğinde, öğrenciye içeriğe dair söz hakkı vermediğinde, yardımı zorunlu kıldığında, müfredatı bireysel değil kurumsal ihtiyaçlara göre dayattığında, tüm bunlar okula özgü uygulama­lar olurlar. Fakat öğretmenler özgürce seçildiğinde, yardım talep edildiğinde ve müfredatla organizasyon gerçek ihtiyaçlara ve hedeflere hizmet ettiğinde bütün bu kav­ramlar son derece farklı durumları ifade ederler.

Herkesin her zaman öğrendiği bir dünyada, insanlar kendi enerjileriyle, kendi sebepleriyle öğ­renirler ve öğrenmelerini sağlaması veya ne kadar başarılı olduk­larını söylemesi için not vaadine veya tehdidine ihtiyaç duymaz­lar.

Genç insanlar neyin önemli veya gerekli olduğuna karar verebilecek yeterliliktedir ve bir kez karar verdiklerinde hayal edebileceğimizden çok daha sıkı çalışma becerisine sahiptirler.

İnsanların yalnızca okullarda öğrenebildikleri düşüncesinin sonuçlarından birisi de, bu düşünceden beslenen kültürün kü­tüphanelerden, müzelerden, kamuya açık sanat olanaklarından, toplum merkezlerinden, erişilebilir olan ama zorunlu olmayan ve tek bir yaş grubuyla sınırlı tutulmayan diğer yerlerden ziyade kaynaklarının büyük kısmını okullara ayırmış olmasıdır.

Bizler yaşadığımız kültürde insanları zamanının ne kadarını okulda geçirdiği fikrine göre yargılıyoruz. Oysa ki evde eğitim almış çocuklar, bir lise not dö­kümüne göre değil, bu yıllar boyunca öğrendiklerine ve yaptık­larına göre koleje girdiklerinde, insanların becerilerini değerlen­dirmek için başka yolların da olduğunu gösteriyorlar.

“Şuna inandım ki, bir insanın okul durumu, en az politik görüşü veya dini kadar özel yaşamının bir parçasıdır ve kimse bu konudaki sorulara cevap vermeye zorunlu tutulmamalıdır. Bunun yerine öğrendiğim şeylerin çoğunu okulda, hatta pek çok insa­nın ‘öğrenme koşulları’ olarak tanımlayacağı durumlarda öğrenme­diğimi söyleyebilirim.”

Önemli olan en güçlü fikirlerinizi günlük ya­şamda pratiğe dökmenin yollarını bulmaktır. Başka insanlarla bunun hakkında konuşmaktan veya ‘Hepimiz şunu veya bunu yapsaydık ha­rika olmaz mıydı?’ demek değil yapmaktır. Bir şeyler yapma beceriniz olduğunu fark ettiğiniz anda, tam da o şeyi yapabiliyor olduğunuz gerçeği, bunu yapmak isteyen başka herkesin de yapabileceği anlamına gelir.

Holt’un hayal ettiği  gibi bir dünyanın yakınında bir yerlerde olmadığımız bir gerçek. Fakat acaba neye benzerdi? İnsanlar nasıl yaşardı? Ne ar­tık doğru veya gerekli olmazdı ve geriye ne kalırdı? Evde eğitim bu soruların cevabını bulmaya, bu değişimler zaten gerçekleşmiş gibi yaşamaya çalışmakla il­gili…

Susannah Sheffer/ Alternatif Eğitim – Hayatımızı Okulsuzlaştırmak

Sibel Çağlar

Detaylı incelemek ve doküman indirmek için: http://www.johnholtgws.com/

Dünyalılar