Beşinci sınıftayken okulun nezaket ödülünü kazanmıştım. Başka bir deyişle, terbiyeli olduğum için ödül kazandım ben. Erkek kardeşimse, herkes tarafından sınıfın komedyeni olarak kabul ediliyordu. Çok tipik olarak “küçük hanım” ve “oğlandır yapar” biçiminde yetiştirilmiştik. Tüm dünyada, çocukların terbiye eğitimi cinsiyetler açısından eşitsizdir. Kız çocuklarını, erkek çocuklardan beklemediğimiz biçimde sıralarını bekleyecek, başkalarını daha dikkatle dinleyecek, küfretmeyecek ve söz kesme isteğine karşı koyacak şekilde sosyalleştiririz. Bir başka deyişle, genellikle kızlara itaatkarlık alışkanlıklarını, oğlanlara ise hakimiyet kurmayı öğretiriz.
Kendimi, sürekli olarak erkeklerin sözümü kestiği karma cinsiyetli ortamlarda (hayat) buluyorum. Sadece meraktan artık bunların kaydını tutmaya karar verdiğimden beri, bunun meydana gelme sıklığı insanı hayrete düşürüyor. Bu durum, özellikle çevrede başka erkekler olduğunda belirginleşiyor.
Bu bezdirici gerçekliğin yanında, bir de göz teması kurmayan erkekler var. Örneğin, sadece masadaki erkeklere bilgi veren ya da soru soran garson veya içlerinde sadece benim kadın olduğum beş kişilik bir grubun bir parçası değilmişim gibi davranan geçen haftaki adam. Önceden tanışmıyorduk ve o gün de en fazla 10 sözcük etmişizdir birbirimize, o yüzden tavrının benim pek de çekingen olmayan görüşlerim yüzünden olduğunu sanmıyorum.
Sıklıkla cinsiyete bağlı olarak, karşılıklı konuşmada hakimiyet kurmanın bu iki yoluna bir de şu eşlik eder: Bir kadının açık ve duyulur biçimde söylediği bir şeyi kimse duymuyor gibi görünür, sadece birkaç dakika hatta birkaç saniye sonra, bir erkek tarafından tekrarladığında, konu övgüye ve grup tartışmasına layık görülür.
Söz kesme ve sözünün üzerine konuşma gibi davranışlar, statü farkının sonucu olarak da meydana gelir, ama cinsiyet burada da hüküm sürmektedir. Örneğin erkek doktorlar sürekli olarak hastalarının, özellikle de kadın hastalarının sözlerini keser, ancak hastalar nadiren doktorların sözünü keser. Tabii doktor kadın değilse. Doktorun kadın olması durumunda, doktor daha az söz keser ama sözü daha fazla kesilir. Bu, iş yerlerindeki üst düzey yöneticiler için de geçerlidir. Erkek patronların konuşması çalışanları, özellikle de kadın çalışanları tarafından kesilmez; ancak kadın patronların sözü erkek çalışanları tarafından sürekli olarak kesilir.
Hem erkek hem de kadınların, erkeklerin söylediklerini tercih etmesi “mansplaining”in (“gösteren adam”) bir türüdür. Bu sözcük, yazar Rebecca Solnit tarafından bir makalede kullanılmıştır; Solnit bazı erkeklerin kendi konuşmalarını tamamen yetkin bir kadınınkilerden daha önemli kabul etmesi eğilimini evrensel bir erkek özelliği olarak değil, “o cinsiyetin bir kısmının çıkmaza girdiği, aşırı kendine güven ve budalalığın kesiştiği yer” olarak açıklamıştır.
Solnit için bardağı taşıran nokta çok sinir bozucu olmuştur. Bir kokteyl partide sohbet ettiği erkek ona ne iş yaptığını sorar. O da kitap yazdığını söyler ve son yazdığı kitabın River of Shadows: Eadweard Muybridge and the Technological Wild West olduğunu anlatır. Adam Muybridge’i duyar duymaz sözünü keser ve şöyle sorar, “Peki bu yıl çıkan çok önemliMuybridge kitabını duydunuz mu siz?” Ardından kitap üzerine değil, kitap hakkında okuduğu bir eleştiriye dayanarak ağdalı konuşmasına devam eder, ta ki bir arkadaşı “Bahsettiğin zaten onun kitabı” diyene kadar. Onu (o da bir kadındır) duymazdan gelir, kadın aynı şeyi üç kez söylemek zorunda kalır, sonunda adamın beti benzi atar ve oradan uzaklaşır. Kadın değilseniz, tanıdığınız tüm kadınlara bunun nasıl bir şey olduğunu sorun, çünkü hiç komik değil ve hepimizin başına geliyor.
Larry Summers’ın birkaç yıl önceki “kadınlar matematikten anlamaz” tartışmasının ardından, bilim insanı Ben Barres önce bir kadın sonra da bir erkek olarak yaşadıklarını açıkça yazmıştır. MIT’de kadın bir öğrenci olan Barbara Barres’a oldukça zor bir matematik problemini çözdükten sonra bir profesör “Herhalde bunu erkek arkadaşın senin için çözdü” demiştir. Birkaç yıl sonra, Ben Barres olarak olumlu tepkiler alan bilimsel bir konuşma yapmış ve seyircilerden birinin “Onun işleri kız kardeşininkilerden çok daha iyi” dediğini duymuştur.
En dikkat çeken şey ise, erkek olmanın en önemli avantajlarından birinin artık “bir erkek tarafından sözü kesilmeden bir cümleyi tamamlayabilmesi” olduğunu söylemesidir.
Sinir bozucu ancak marazi bir biçimde “gençlik patavatsızlıklarıma” karşı “anlayışsızlıklarını” mazur gördüğüm genç delikanlılar oldu. Geçen hafta bir kafede otururken 60’larında bir adam yanımda durup bana ne yazdığımı sordu. Ona cinsiyet ve medya hakkında bir kitap yazdığımı söyledim, bana “Birkaç yıl önce bu konuda bir konferansa gittim. Gazetede bir iki yıl önce bununla ilgili bir şeyler okumuştum. Otomobil üreticilerinin satış yapmak için kadınları küçük düşürücü görüntüler kullandığını biliyor muydunuz? Size seve seve yardım ederim” dedi. Ona neşeyle gülümseyerek, görüntülerin küçük düşürücü olmanın çok daha ötesinde ve kadınların onuru, konuşma özgürlüğü ve kültür eşitliği için kesinlikle yaralayıcı olduğunu belirttiğimde yavaştan uzaklaştı.
Bu kadar çok erkeğin neden kendisini muhteşem sandığını ve söylediklerinin daha meşru olduğunu düşündüğünü kavramak çok da zor değil. Bu durum çocuklukta başlıyor ve kesinlikle sona ermiyor. Anne babalar kızlarının sözünü iki kere daha fazla kesiyor ve onlar için daha sıkı terbiye kuralları koyuyor. Başkalarının sözünü kesmenin baskın maskülenlik işareti olduğunu bilen öğretmenler, erkek çocuklarla kızlardan daha sık ve daha dinamik biçimde meşgul oluyor.
Filmlerde ve televizyonda bile, erkek aktörler daha bozguncu biçimde konuşuyorlar ve kadın meslektaşlarına göre iki kat daha fazla konuşma ve ekranda görünme süresi elde ediyorlar. Bu gerçek, kesinlikle geçmişle veya eski tarz medyayla kısıtlı değil, çevrimiçi olarak da görmek mümkün. Erkeklerin açtığı tartışma grubu başlıkları çok daha yüksek yanıt oranına sahip ve Twitter’da erkekler kadınlardan iki kat daha fazla retweet ediliyor.
İşin en ilginç tarafıysa, kadınların daha çok konuştuklarını düşünerek yetiştirilmemizdir. Fiilen hükmeden erkekler olmasına rağmen, çoğu kişinin kadınların gevezelik ettiğini düşünmesi dinleyicinin önyargısıdır.
İnsanlar bana sık sık cinsiyet ayrımcılığı ile mücadele etmek için kız çocuklarına ne öğretilebileceğini veya kendilerinin ne yapabileceğini soruyorlar. “Cinsiyet ayrımcılığı ile karşılaştığımda ne yapabilirim? Özellikle okulda bir şey söylemek zor.” Genelde, dünyanın onlara verdiği tepkiden kız çocuklarının sorumlu olması gerektiği yaklaşımından tiksiniyorum, ama onlara her gün şu sözcüklerle pratik yapmalarını söylüyorum:
“Sözümü kesmeyi bırak,”
“Şimdi aynı şeyi söyledim” ve
“Açıklamaya gerek yok.”
Bunların söylenmesi hem erkek hem de kız çocuklarına iyi gelecektir. Hatta hatırı sayılır miktarda yetişkini de kendine getirecektir.
Kaynak: http://www.baskabirokulmumkun.net/her-kiz-cocugunun-ogrenmesi-gereken-10-sozcuk/
http://www.filmsforaction.org/articles/10-words-every-girl-should-learn/
Çeviren: Ece Eroğlu
Not: Kısaltılarak eklenmiştir.
Dünyalılar