NARSİZM, BENİM CANIM KENDİM
Narsizm hakkında bilinen en büyük yanlışlardan bir tanesi Narkissos’un kendisine aşık olduğu yanılgısıdır. Oysa o kendisine değil, görüntüsüne aşık olmuştu. Günümüzde kendilerinden çok Instagram profillerine aşık olan insanlar gibi.
Yapılan bir çok araştırma günümüzde narsist kişilik bozukluklarının diyabet kadar bir artış halinde olduğunu gösteriyor. Egomuz da yağlı besinlerle çoğalıyor. Google’ın bilimsel verilere dayanmayan bilgisine göre günde ortalama 1 milyon selfie çekiliyor. Amerikan Psikiyatri Derneği ise bu takıntıyı “Selfitis” adında bir hastalık olarak değerlendirdi. Selfie çekimlerinde çevrenin, bağlamın, durumun bir öneminin olmayışı, asıl konunun ve odak noktanın “biz” oluşu bu durumu narsizm boyutlarına taşıyor. Dünya merkezli evren ve insan merkezli doğa anlayışının Galileo tarafından yıkılmasına rağmen günümüzde ben merkezli bir dünya anlayışı obezite kadar hızlı yayılıyor.
Narsizm sosyal medyada beğenilmek isteme hali olarak karşımıza çıkıyor; görüntünüz ne kadar beğeniliyor? Oluşturduğunuz bu profilin ne kadar takipçisi var? Dorian’ın Portresi gibi sosyal medya portresi de bozulmayan, en beğenilen halimiz olarak kalıyor. Bizden başka önemli bir olay olmuyor. İnsanların bizim için kendi hayatlarından vazgeçmesini, bizi değerli hissettirmesini istiyoruz. Bunun için ise beğen tuşuna basmanız yeterli.
J.J. Rousseau’ya göre insanın kendisini sevmesiyle ile kendi yansımasını sevmesi hem Psikolojik hem de Sosyolojik olarak ayrı şeylerdir. Kendini sevmek ve önemsemek; insanın kendisi için güzel şeyler istemesi, bilgi birikimini arttırması, hayatını kaliteli hale getirmesi gibi davranışlar sergiletir. Bu birey olma halini yansıtır. Yapılan davranışlar bireyin kendi isteği için yaptığı, kendini önemseyerek yaptığı davranışlardır. Oysa Narsizm dış dünyanın bizi gördüğü gözler için yapılan hareketler silsilesidir; yansıttığımız profilin diğer insanlar tarafından nasıl algılandığı/görüldüğünü önemsemek, bunu düşünerek davranışlar sergilemek, beğenilme sayımızı arttırmak. En önemli nokta ise; bireyselliği ve tutarlılığı ortadan kaldırarak, insanlar tarafından beğenilen kişi olmaya çalışmak, kullanıcılar nasıl bir insanı beğeniyorsa ona bürünmek, bireyselliği yok edip beğeni butonlarıyla kişilik belirlemek.
Belki de uzun bir aradan sonra paylaştığınız “çok farklı” bir selfieniz az ya da çok beğeni alacaktır. Belki de yıllar sonra ilk defa bir selfie paylaşmışsınızdır. Belki de o kadar takıntılı değilsinizdir. Ama yine de dikkat edelim. Antik Yunan’daki Narkissos kendi yansımasına aşık olup ölmüştü. “Modern versiyonda ise belki de kendi Instagram hesabına aşık olacak ve takipçileri sayarken açlıktan ölecek.(1)”
- Narcissism Is Increasing. So You’re Not So Special-By Arthur C. Brooks
Uğur Can BÜYÜKNİSAN
Dünyalılar