Neandertaller Yaşasaydı
Farklı insan türlerinin keşfedilmesiyle evrimsel biyoloji heyecanlı bir alan haline gelmiştir. Bazı noktalarda uzlaşı olmasa da 20 çeşit insan olduğu tespit edilmiştir. Sapiensler içinde farklı kültürlere meraklı olan bizler için bu gerçeklik oldukça ilgi çekicidir. Irktan bahsetmiyoruz. Kartal-serçe, papağan-güvercin, leylek-martı gibi homoerectus, homoergaster, homohabilis, homosapiens, homoneandertal ve diğer homolar kendi içinde aynı aileden ama farklı türlerdendirler.
Tek bir insan türü bile, özellikle uygarlıktan sonra, dini, siyasi, kültürel olarak birbirinden çok farklılaşmış ve kopmuştur. Peki diğer insan türlerinin nesli tükenmeseydi kültürel, dini, siyasi, sanatsal, felsefik , bilimsel çeşitlilik nasıl olurdu acaba? Sanırım zihin dünyamız 20 insan türünün etkileşimini, gelişimini hayal etmekte sınırlı kalmakta ,zorlanmaktadır.
Şimdi bilginin sıkıcılığından kurtulalım ve hayal gücümüz de yetmediği için 2 homo (sapiens, neandertal) türüyle ilgili tarihsel, kültürel bir kurguya girişelim. Homoneandertallerin nesli tükenmeden günümüze kadar varlıklarını koruduklarını hayal edelim. Her ne kadar son araştırmalar neandertallerin sapienslerden daha zeki olabileceği üzerine yoğunlaşmışsa da kurgu olduğu için biraz bilimsel kırıntıları göz ardı edelim. Aynı zamanda homopoliticus olmamız hesabıyla hükmedenin sapiens olduğunu kurgulayalım.
Doğayı kendi varoluşuna indirgeyen biz sapiensler neandertalleri acaba nasıl açıklayacaktık ? Açıklarken hangi mitolojileri yaratacaktık, hangi dini metodlara, felsefik kuramlara, bilimsel varsayımlara, kültürel simgelere, sanatsal imgelere başvuracaktık. Siyasi ve sosyal açıdan nasıl bakacaktık onlara? Dünyanın hatta evrenin sadece sapiensler için yaratıldığına inanan bizler inanç dünyamızın sınırlarını nasıl belirleyecektik acaba? Tarihi yapılarımız, edebiyatımız, şiirimiz, müziğimiz kutsallarımız, heykellerimiz, teknolojimiz, sosyolojimiz nasıl etkilenirdi acaba? Egolarımız söner miydi yoksa daha üstün olduğumuz için şişer miydi? Bu kurgu ikinci önerme üzerine inşa ediliyor.
Birlikte veya kopuk herhalde en doğal yaşayabilecekleri dönem ilkel dönemdir. Bu dönemde gerçekten de birlikte yaşamışlar hatta çiftleşmişler ve bugün asya-avrupa insanlarının genlerinde neandertal bilgileri mevcuttur. Ama biz yine de kurgumuza dönelim. Homopoliticus olduğumuz için belki de onları kendimize bağımlı kılıp evcilleştirirdik. Onları avlamaktansa insani yönlerini kullanırdık. Mesela bizon sürüsünün önüne sürebilirdik vahşi hayvanlarla savaştırabilirdik. Ateşi ilk kez sapiensler bulurdu mesela ve bu gücü kullanarak tanrıları haline gelebilirdik. Binlerce yıl neandertalleri sömürürdük. Artık hakimiyetimizi her alanda onlara hissettirirdik. Taş baltası yapan, ok uçlarını işleyen o dönemin işçi sınıfını yaratırdık. Sanatımız da etkilenirdi, mağaralarımıza tanrılara kurban ettiğimiz neandertalleri çizerdik. Onlar bizim için doğanın sunduğu bir hediye haline gelirlerdi. Güçlü ve sapiensten daha az zekisi çok kullanışlı olurdu biz homopoliticuslar için.
Kölelik dönemlerinde neolitik devrimi sapiensler yapardı. Tohumlarla uğraşmak, onları ıslah etmek, mevsimleri takip etmek sapienslerin işi ,ama tarlada çalışmak, ürünü taşımak sabanı kullanmak neandertallerin işi olurdu. Tekerleği sapiens bulurdu arabayı neandertal çekerdi. Kafa işi sapiense kol işi neandertale kalırdı. Sümer uygarlığını sapiensler kurardı neandertalleri de köle yaparlardı. Neandertaller tarafından yapılmış ziguratlarda rahip sapiensler neandertallerin köleliğini yazdıkları mitolojilerle pekiştirirlerdi. Sapienslerin cennetten kovulma nedeni tanrıyı rahatsız eden neadertaller olarak anlatılırdı. Sapiensler yarı tanrı olan gılgameşin soyundan, neandertaller ise yarı boğa olan kıllı enkidunun soyundan gelirlerdi.
Kesin sınırları belirlenmiş biyolojik bir sınıfsal ayrım gerçekleşirdi. Uygarlığın gücü altında ezilen neandertaller bütün kurumsal yalanlara boyun eğmek zorunda bırakılırdı.
Mısır mitine göre tanrının dışkısı olduğu,
Hint mitine göre karnı ağıran ve sonra rahatlayan tanrının kusmuğu olduğu,
Yunan mitolojisine göre zeusun doğaya hakim olmak için ormanda dişi bir maymunla çiftleştiği ve o maymundan gelen soyun neandertal olduğu,
Nuh’un gemisinde gizlenmiş yaratıklar olduğu,
Helak olmuş ve ibretlik olsun diye yaşatılmışların soyundan geldiğini bin yıllarca kültürel olarak sindirirlerdi.
Ortaçağ köle pazarlarında sapiens değil neandertaller olurdu. Savaş alanlarında ölüme gönderilen öncüler olurlardı. Ortaçağ feodal devletlerin vahşi askerleri olurlardı. Hangi devletin eğitilmiş neandertal askeri çoksa o devlet başarılı olurdu. Devletler arasında neandertal savaşları olurdu. Spartacus sadece sapienslere özgürlük isterdi. İsa sadece sapiensler için tanrıdan af dilerdi. Roma dünyanın en güçlü neandertal askerine sahip olurdu.
Kapitalist dönemde çok kullanışlı, çok amaçlı bedava iş gücü ve asker olarak kullanılırlardı. İş güçleri bir yana kapitalizmden nasibini almış tıp dünyası neandertallerin vücudunu sömürürdü; organ nakli için organları satılırdı, kan ihtiyacı için kan bankaları yarışırdı. Belki de bir sektör haline gelirdi, neandertal üreten çiftlikler olurdu. Genetiği sapiensle %99,88 oranında uyan insan türünü deneylerde denek olarak kullanırlardı.
Çok fazla tecavüze uğrarlardı mesela. Sonra birkaç insaflı sapiens çıkıp neandertalleri koruma vakfı kurardı. Belki birkaç Avrupa devleti dışında insan hakları kapsamında tutulmazlardı.
Kim bilir neandertaller insan olmanın verdiği özgürlük dürtüsüyle örgütlenip en sonunda doğaya sığınırlardı. Ve sapiensler kendi sonlarını getirdikleri yıkım ile doğaya muhtaç konuma geldiklerinde onlar da neandertallere sığınırlardı. Ya sonra ? Homopoliticus olduğumuz için tarihi tekrar edecektik.
Muhsin Çetin
Son Neandertal
Not: Yuval Harari’nin 2011’de yayımladığı ve 2015’te Türkçe’ye çevrilen kitabı, “Hayvanlardan Tanrılara Sapiens” kitabının bir kısmından esinlenilmiştir.