Garip bir zamanda yaşıyoruz. Tam da Batılı sol aydınların, gerçekten dünya-tarihsel olmasa da yararlı bir şey yapmak için ender bir fırsatları olduğu sırada, onlar -ya da onların büyük bölümü- tam bir ricat halindeler.
Tam da Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa’daki reformcular ekonomik ve siyasal başarı örnekleri için Batı kapitalizmine baktıkları sırada, pek çoğumuz, Batı solunun kapitalizmin eleştirmeni olarak geleneksel rolünden vazgeçer görünüyoruz. Tam da kapitalist sistemin iç yapısını açığa çıkarmak için bir Karl Marks’a ya da “temeldeki” çirkin gerçekliklerini göstermek için bir Friedrich Engels’e her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyduğumuz bir sırada, karşımızda duran, temel işlevlerinden biri açıkça kapitalizm sorununun önemsizliğini kavramlaştırmak olan bir post-marksistler ordusudur.
“Post-modern” dünya, deniyor bize, parçaların ve “farklılığın” bir pastişidir. Kapitalizmin sistemik birliği, nesnel yapısı ve bütünleyici zorunlulukları (varsa tabii) çok yönlü toplumsal gerçekliklerin bir brikolajına, analitik bir inşayla yeniden düzenlenebilecek kadar çeşitli ve esnek, çoğulcu bir yapıya yol açmıştır. Geleneksel kapitalist ekonominin yerini, her parçası özgürlük mücadeleleri için ayrı bir alan açan “post-fordist” bir parçalaşma (fragmentation) almıştır. Kapitalizmi oluşturan sınıf ilişkileri artık tarihsel merkeziyeti tarafından “ayrıcalıklı” olmayan, başka birçoğu arasında yalnızca bir kişisel “kimliği” temsil etmektedir, vs.
Solda şimdiki teorik eğilimleri ve onların kapitalizmi kavramsal olarak çözümleme biçimlerinin çeşitliliğine rağmen çoğunlukla özellikle kullanışlı bir kavramı paylaşırlar: “sivil toplum”. Uzun ve dolambaçlı bir tarihin ardından Hegel, Marks ve Gramsci’nin eserlerindeki bir dizi aşamalardan sonra ve çok yönlü fikir, geniş bir dizi özgürlük özlemleri ile birlikte -söylemek gerekir ki- siyasal ricat içinde bir dizi mazereti kapsayan, sol için her işe yarar bir slogan haline gelmiştir. Devlet baskısına karşı insan özgürlüklerinin savunulmasında ya da “eski” Marksist sol tarafından ihmal edilen bir toplumsal pratikler, kurumlar ve ilişkiler alanını saptamadaki yararları ne olursa olsun, “sivil toplum” şimdi kapitalizm için bir suçsuzluk kanıtı haline gelme tehlikesi taşımaktadır.
Ellen Meiksins Wood Socialist Register, 1990
Çeviri: Candan Badem
Dünya Solu, Üç Aylık Sosyalist Çeviri Dergisi, Kış-Bahar’92, Sayı: 8
Kaynak: http://www.halksahnesi.org/yazilar/sivil_toplum/sivil_toplum.htm
Dünyalılar