Acınası varlığımızın anlam kazanabilmesi için oluşturduğumuz felsefe; edebiyat, evrim, kendi ellerimizle kurguladığımız zamanın hizmetçileriydi.
“Sana büyük bir sır söyleyeceğim, zaman sensin” der Louis Aragon ve İsviçreli entelektüel Max Frisch (1911-1991), “Anlatan her ben’in bir kurmaca olduğu ki, kurgu olmadan karşımıza çıkan bir hayata zor dayanacağımızı …herkes eninde sonunda kendi hayatı sandığı bir öykü uydurmak zorundadır” der. Yazarken hata yapmamak için nefeslerini tutan hattatları duydunuz mu? Salt hata yapmamak için tutulan bu nefes yüzünden, hattatların çok yaşadığı söylencesi yaygındır. Kurguladığımız zamanın sırrı, Aragon’un dediği gibi gerçekten biz miyiz? Ben’i kurgulamaya çalışmak “Hattat”ın nefesini tutma çabası mıdır?
Kendimize ait zamanın kurgulayanı olarak, yazmamızın veya düşsel anlatılarımızın sonucunda olmayana/yaşanmayana gitme arzusunu hangimiz duymadık ki? Zaman kavramının içindeki varoluş mücadelesinin yarattığı endişeyi ancak kurgu giderebilirdi. Bu endişenin giderilmesi, hayali bir yaşamın, hayali bir zamanı içinde kişisel varoluş gerçekliğini kazanmasına bağlıydı. Ölümün kaçınılmaz ve tek gerçek olduğu bir dünyada yaşama katlanmak, çıplak, yavan bir zamanı güzelleştirmek hümanist ağırlıklı bir kurguyla mümkün olabilirdi. Acınası varlığımızın anlam kazanabilmesi için oluşturduğumuz felsefe; edebiyat, evrim, kendi ellerimizle kurguladığımız zamanın hizmetçileriydi.
“Kendimi beyaz kadranlı, Romen rakamlı bir duvar saatindeki saniye çubuğu gibi hissediyorum. Sadece dönüyorum. Zamanın kendisiyim. Geçiyorum.” Hakan Günday, yelkovan hızında yaşamdan geçmeyi anlatırken, akrep miskinliğinde zamanı öldürme peşinde olduğumuzu hissediyoruz. Zamanaşımlarına güvenerek, suçlanmayacağımızı bilerek işlenen “saat” cinayetlerinin faillerine yardım ve yataklık yapıyoruz. Günde iki defa doğruyu gösteren, yanlış ayarlanan saatin akrep ve yelkovanı gibi zamanın başlangıcında tasarlıyoruz başkalarına ait, ama bizim olduğuna inandırıldığımız yasal kurguların cinayetlerini.
Hattat titizliğinde yarattığımız kurgunun içindeki labirentte kendimizi, benliğimizi, varoluş nedenimizi aramıyor muyuz? Kötüden, acıdan, tükenişten, yasak olandan, günah belletilenden oluşturulan her yaşam, ölümünü doğurmak için bekliyordu sırasını. Zaman, ölüm sancılarına alıştığından dolayı hiçbir anlam taşımıyordu. Kurguladığımız zaman, kendisine yenik düşen ve köklerinden kopmuş bir iyimserlikti sadece. Bu anlamsız kaotik zamanları anlamlandırabilmek için yaşama gücünü kurgusal zamanda aramaya devam etmemizin; hayatın hem içinde, hem dışında olmaya katlanabilmenin bilinen başka bir yolu var mıydı?
Edip Cansever, “Umutsuzlar Parkı” adlı on dört parçalı uzun şiirinin onuncu bölümünde; “Ne yazık! Vakit de yok kurtarmak için geleceği/ Düşünsek bile şimdiden – düşünemiyoruz ya/ Üstelik ne çıkar bundan ve ne katardı yaşamamıza/ Hiçbir şey! Çünkü ne varsa içimizde gelecek için/ Sanki bir öyküsü bu, hayatı süslemenin” dizelerinde, geleceği kurtarmak için zamanın kalmadığını ve bu olmayan zamanın insanı umutsuzluğa götürebileceğini düşünmediğimizi söylerken; tüm düş gücü eksilenleri de “Umutsuzlar Parkı”ndan başka bir yere çağırmamaktadır. Zamansızlıktan yaratamadığımız ya da kurgulamadığımız gelecek, gerçekten de hayatı süslemekten mi ibarettir? Zaman, zamansızlık, geleceği süslemek ve yaratacağımız kurgu biz kaybedenleri “Umutsuzlar Parkı”ndan çıkarabilecek midir? Oysa Louis Aragon demişti ki, “Geçmişi icat ettim, geleceğin güzelliğini görmek için.” Özlenen dün yarının güzelliğini göstermiyorsa derdimiz bugünde olmalı sanıyorum.
Bayram Sarı
Dünyalılar (www.dunyalilar.org)