19. Yüzyıl’a kadar tanrısal güçleri olduğuna inanılan şefler tarafından yönetilen Hawaii Takımadaları tarihinde sürekli olarak paylaşım ve liderlik mücadelesi vardı. Pasifik Okyanusu’nun ortasında yer alan, irili-ufaklı 150 adadan oluşan Hawaii, belli kural ve yönetimden uzak, birbirlerinden bağımsız adalar olarak idare edildiler.
Hawaii şefleri içinde en çok adayı kontrolü altında bulunduran şef Kamehameha, sadece sivil halkın yaşadığı bir balıkçı köyüne kanosu ve askerleri ile birlikte gelir ve bölgeyi ele geçirmek ister. Yıllardır barış içinde yaşayan yerliler Kamehameha’nın adalarını işgaline karşı çıkarlar ve çarpışma başlar. Kaleleiki adındaki bir balıkçı yakın dövüş sırasında kayık küreği ile şef Kamehameha’nın kafasına tüm gücüyle vurur. Darbenin şiddetiyle kürek kırılır, Kamehameha da ağır şekilde yaralanır.
Yıllar sonra şeflikler arasında yapılan savaşlardan galip çıkan Kamehameha, 1810 yılında Hawaii Takımadaları’nın ilk resmi kralı olur. Hawaii yerlileri tarafından adaleti ve insan haklarına gösterdiği saygı ile anılan Kral I. Kamehameha, şefliği döneminde savaş halinde bile olsa barış içinde yaşayan insanları silah gücü ile zor kullanarak egemenliği altına almak istemesinin yanlışlığını anlar ve “Mamalahoe Kanawai / Kırık Kayık Küreği Kanunu’nu” krallık yasalarına ilâve eder. Kanun gereği; kral dâhil, tüm saray mensupları ve devlet yöneticilerinin siyasi güçlerini Hawaii vatandaşları aleyhinde kullanmasını ve suçsuz insanların nedeni ne olursa olsun öldürülmesini yasaklayarak, ülkesinde yaşayan çocuk, kadın ve ihtiyarların korunmasını emreder.
Kırık Kayık Küreği Kanunu, Hawaii Adaları Amerika Birleşik Devletleri’nin 50. eyaleti olduktan sonra da geçerliliğini korumaya devam etti. 7 Kasım 1973 tarihinde yapılan referandum sonucu Toplum Sağlığı ve Refahı maddesinin X. Bölümüne, Kral I. Kamehameha’nın ana fikrini yaklaşık 200 yıl önce oluşturduğu; “Devlet; halkının sağlığı ve barışını sağlamakla mükelleftir, vatandaşlarının mal ve mülkünün koruyucusudur” ibaresi demokratik Hawaii Eyalet Anayasası’nda yer aldı.
***
Türkiye Cumhuriyeti’nde ise; askeri darbeler, işkenceler, insan hakları ihlalleri olduğu, Bülent Ecevit’e yazarkasa, Erdal İnönü’ye yumurta ve domates, Kemal Kılıçdaroğlu’na yumruk, Deniz Baykal’a yumurta ve taş, bir şehit cenazesinde AKP’li Enerji Bakanı Taner Yıldız’a yumruk atıldığı, TBMM’de vekiller birbirlerine kurşun sıktığı halde hiçbir değişiklik olmadı, bu gidişle olmayacak da.
Mehmet T. Özciğer
Dünyalılar