Amerika kıtasındaki eski toplumların yapısı hakkında nispeten az şey bilinmektedir. Ancak şimdilerde yapılan genetik çalışmalar sadece birkaç yüzyıl boyunca varlığını sürdürmüş olan kadın merkezli bir hanedanı ortaya çıkardı.
ABD ordusundan James H. Simpson ve rehberi Carravahal, askeri sefer sırasında Chaco Kanyonu’na girdiklerinde Pueblo Bonito adlı muazzam bir yapı kalıntısı ile karşılaştı. Bu keşfi izleyen yıllarda ise, yapılan kazılarda içi binlerce mücevher dolu mezarlar ve yaklaşık 650 oda ortaya çıkarıldı. Keşfedilen mezarlarda bulunan insan kalıntıları üzerinde yapılan DNA analizleri ise, anne soyundan gelen tarih öncesi bir hanedanı ortaya çıkardı. Burada soy, doğum hakkı ve statü (ataerkil toplumlarda babada olduğu gibi) annenin soyundan geliyordu.
Pennsylvania Eyalet Üniversitesinden Antropoloji Bölüm başkanı Douglas Kennett, tarihçilerin Chaco’nın siyasi olarak nasıl organize edildiği konusunda uzun zamandır tartıştığını söyledi. Ona göre toplumun eşitlikçi (tüm insanların eşit olarak görüldüğü) olması bir teoriydi. Diğer taraftan bazıları, burada sınıf yapılı toplum olduğu (güçlü bir devlet düzeyinde) yönünde teorik bir tavır takındı. Yapılan araştırmalar ise bunun en azından bazı hiyerarşik unsurları olan karmaşık, tarih öncesi bir toplum olduğunu ortaya koydu. Bu son çalışmada, Kennett ve ekibi, “Oda 33” olarak adlandırılan mezara gömülmüş dokuz kişiden DNA örnekleri topladı. Genetik analizler, tüm bireylerin aynı mitokondriyal genomlara sahip olduklarını ortaya çıkardı. Mitokondriyal DNA yalnızca anneden miras alındığı için tüm bireyler aynı anneye sahipti.
Pueblo Bonito’da yaşayan kadınlar muhtemelen güç sahibi olup toplumda olan bitenler üzerinde büyük bir etkiye sahipti. Ayrıca elit kadınlar, bugün dünyanın dört bir yanındaki kadınların çoğundan daha iyi durumdaydı ve muhtemelen daha fazla statüye sahipti. Daha önce Kuzey Amerikalılar arasında anne soyundan gelen sistemlerin örnekleri Hopi, Iroquois ve Lenape’ydi. Kennett ve meslektaşları tarafından eski Chaco toplumunda ana soysalın önemi hakkında sunulan bu kanıtlar, Chaco toplumunu da kadınların ve rollerinin önemli olduğu ve saygı gösterildiği toplumların bu listesine ekledi.
Yine de araştırmacılar anaerkillik ve ana soysalın arasında farklar olduğunun altını çizdi. Bir toplumun mülkiyet mirasına sahip bir kadına sahip olması mümkündür, ancak bunlar erkekler tarafından kontrol edilen bir nüfustur. Örneğin, Yahudi kültürü anne soyundan gelme kökenlidir, fakat çoğunlukla erkek liderlere sahiptir.
Arkeoloji küratörü ve Colorado Üniversitesi Doğa Tarihi Müzesinde antropoloji profesörü olan Stephen Lekson, Pueblo Bonito’da bulunan başka iki mezarın ise erkeklere ait olduğunu, bunların yüksek statülü bireyler olduğunu ve bunlardan birinin kafasına ölümcül bir darbe aldıktan sonra 40’lı yaşlarında öldüğünü söyledi. Bu kişinin neden bu duruma maruz kaldığı bilinmese de savaşta öldürüldüğü mümkündür. Toplumda şiddetin varlığı tam olarak bilinmemekle birlikte bölgede, ok ucundan yaralanmalar gibi çatışmanın başka kanıtları da vardır.
Pueblo Bonito’nun Zenginlikleri
Pueblo Bonito’daki mezarlar ayrıca içlerinde inanılmaz zenginlikler barındırmıştır. Bu mezarlarda 20 bine yakın turkuaz ve kabuktan binlerce boncuk ve kolye bulundu. Alanda ayrıca ahşaptan tören asası, seramik kaplar ve sürahi, birden fazla müzik aleti ve başka eserlerde keşfedildi. Bitişik odalarda, mücevher gibi zengin eserler de vardı. Belki de en şaşırtıcı olanı, bir zamanlar bu hanedan döneminde bu yapıda yaşamış olan macaw papağanlarının kalıntılarıydı. Kennett, bu kuşların bölgeye özgü olmadığını ve Meksika’daki tropikal yerlerden getirilmiş olabileceğini söyledi. Kennett’e göre bu kuşların konuşma yeteneği vardı. Bu nedenle egzotik renkli konuşan kuşlarla dolu bir odaya sahip olmak muhteşem olmalıydı. Hanedan mezarları zenginliklerle doluyken Pueblo Bonito dışındaki diğer kalıntılar daha mütevaziydi.
Kuzey Amerika’nın en eski toplumlarından biri olan Chacolılar, büyük evler olarak bilinen çok katlı binalarda yaşıyordu. Bölgede büyük ağaçların varlığı bilinmese de, evleri inşa etmek için büyük kütüklerin getirildiği düşünülüyor. Pueblo Bonito adlı yapı ise evlerin en büyüğüdür ve on yıllar boyunca araştırma odağı olmuştur.
Yayınlanan tüm bu bulgular, DNA ve arkeolojik analizlerin yazılı kayıtların yokluğunda elit bir soy içindeki bireyler arasındaki kalıtsal ilişkileri ilk kez belgeliyor. Bazı erken dönem yerli Amerikalılar Mayalar gibi yazı sistemleri geliştirirken, Pueblo Bonito’daki Chacoan topluluğu gibi diğer topluluklar yazı sistemleri geliştirmemişlerdir.
1130’da Chaco’daki Toplum Çöktü
Araştırmacılar, elit kadın merkezli hanedanın MS 800’den 1130’a kadar, yaklaşık 330 yıl sürdüğünü düşünüyor. Kennett, 1130’lara doğru bölgede yapıların durduğunu, mezarların sona erdiğini ve insanların bölgede dağılmış gibi göründüğünü belirtti. Kennett’e göre bu çöküşün birden fazla nedeni olabilir.
Bölge, besin kaynaklarını etkilemiş olan iklim değişiklikleri ile birçok yıkıcı kuraklık yaşadı. Araştırmacılar, bölgedeki hastalıkların ve çatışmaların toplumun çöküşüne etki etmiş olmasını da reddetmedi.
Bununla birlikte, hanedanın tamamen sona erip ermediği belirsizdir. Eğer üyeleri ayrılmış ve başka bir bölgeye yerleşmişlerse, torunları bugün hala hayatta olabilir. Onları bulmak zor olabilir, ancak bu yeni çalışma bu tür araştırmalar için DNA’nın gücünü gösteriyor.
Kaynak: http://www.seeker.com/dna-reveals-an-early-american-dynasty-centered-on-women-2276276505.html
Not: Bu yazı daha önce “Amerika Kıtasında Anne Soyuna Dayalı Eski Bir Hanedan Keşfedildi” başlığıyla aktuelarkeoloji.com.tr web sitesinde yayımlanmıştır.
Dünyalılar (www.dunyalilar.org)