DADAİZM;
1. Dünya Savaşı’nın katliamlarına ve budalalığına duyulan nefret ve tiksintiden dolayı Zürih’te doğan ve 1. Dünya savaşı sonrasında baş gösteren ırkçılığa karşı olarak Almanya’da yaygınlaşan bu hareket, şok etkisi yaratan taktiklerle ve alay ederek, teknolojik ilerlemeye körü körüne bağlanmanın yüzeyselliğini, Avrupa toplumunun yozlaşmasını, savaş, toplum, gelenek, din ve sanat gibi tüm yerleşik değerleri protesto etmekte ve alışılmış estetiğe karşı çıkan yapıtlar ortaya koymaktaydı. Kamuoyunu şaşkınlığa düşürmek ve sarsmak istiyorlardı. Yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuva değerlerinin tiksinçliğini vurguluyorlardı.
Raoul Hausmann yukarıda gördüğünüz yapıtına ‘mekanik kafa’ adını vermiştir.
Bu kısa bilgilendirmeyi, Türkiye’de giderek artan mekanik kafalara dikkat çekmek amacıyla yaptık…
Konuyu biraz daha detaylandırmak gerekirse;
Dadacılık anlamı
Akımın adının kökeni hakkında farklı açıklamalar mevcuttur. Avusturyalı sanatçı Richard Huelsenbeck bir sözlüğün içine bir bıçağı rastgele saplar ve bıçağın ucu Fransızca argo bir terim olan dada kelimesine rast gelir. Diğer bir açıklama da da isminin bir çocuğun ilk sözlerini ima ettiğini, çocukçalığı ve saçmalığı çağrıştırdığı yönündedir. Breton’a göre özgür bir sanatsal düşünce olan dada anlayışı, zaten dünyanın aşağı yukarı her yerinde gelişmekteydi. Fransa’da, Almanya’ da, İsviçre’de, Doğu Avrupa’da kendini göstermişti ve İsviçre’de doğan hareket, ülkelerinden uzakta yaşayan bazı ozanları, ressamları, heykelcileri, müzikçileri bir araya getirmişti. Dadacılık akımı üyeleri, yıkıcılığı, özellikle dilin yıkıma uğratılmasını benimsemiş, eylem aracı olarak da skandalı seçmişlerdi.
Akımın kökleri savaş öncesi Avant garde yaklaşımlarda yatmaktaydı. Akım için bir öncül niteliği taşıyan anti sanat terimi, Marcel Duchamp tarafından 1913 civarında sanat çevrelerine kabul ettirilmişti. Kübizm, kolaj ve soyut sanatın gelişimi, akımın kısıtlamalardan ayrılmasına zemin hazırladı.
Temmuz 1923’te Soiree du coeur a barbe, dadacılığın son gösterisi oldu ve hareketin Tristan Tzara tarafından temsil edilen anarşi yanlısı, özgürlükçü kanadı, yerini, daha sonra uzun ömürlü bir gerçeküstücülüğü yayacak olan Breton’un savunduğu olumlu eğilimlere bırakmak zorunda kaldı. 1950’den sonraki sanata topluca bir göz gezdirilirse, yeni hareketlerin yol açtığı köklü değişikliklerin çoğunun, yüzyılın birinci çeyreğinden başlayarak sanata karşı yöneltilen dadacı başkaldırıyla ilintili oldukları görülür. Yeni gerçekçilik, pop’art, Cesar’ın hurda demirden yaptığı heykeller, buna örnek gösterilebilir.
Dadaizm Temsilcileri
Akımın anahtar figürleri Hugo Ball, Marcel Duchamp, Emmy Hennings, Hans ARP, Raoul Hausmann, Hannah Höch, Johannes Baader, Tristan Tzara, Francis Picabia, Huelsenbeck, George Grosz, John Heartfield, Man Ray, Beatrice Wood, Kurt Schwitters, Hans Richter ve Max Ernst‘tir.
Deniz Kartal
Dünyalılar
Dadaizm hakkında başka bir yazımız şurada
Sitemizde yayınladığımız son yazılara göz gezdirmek isterseniz…