Savaşların hüküm sürdüğü bir çağda, zamanının en kudretli askeri gücüne, hukuk sistemine sahip bir devlet. Anadolu’nun ilk büyük krallığı, Eski çağ dünyasını değiştiren Hititler…
Anadolu tarihinde, ilk siyasi birliği kuran Hitit Devleti’nin çok önemli bir yeri vardır. Anadolu’ya özgün, çağının en önemli devletlerinden biridir.
MÖ 2. binyılın ilk çeyreğinde, büyük bir ihtimalle savaşçı dalgalardan çok, barışçıl bir tarzda ağır ağır Anadolu’ya gelerek yerleşen Hititler’in nereden geldikleri hâlâ tartışma konusudur. Birçok varsayımın yanı sıra, Kafkaslar’ın üzerinden, Demirkapı Geçitlerini kullanarak geldikleri görüşü ağırlık kazanmaktadır.
Hititler’in Anadolu’ya yerleşmeleri her ne kadar barış içerisinde olmuşsa da, arkeolojik verilere göre burada yaşayan ve Hitit kaynaklarında Hatti olarak sözü edilen halkla kaynaşmaları sırasında şiddetli çatışmaların olduğu bilinmektedir.
Hititler, Anadolu’da birbirinden izole küçük şehir beyliklerinden oluşan bir siyasal doku ile karşılaşmışlardır. MÖ 18. yüzyılın son çeyreğinden itibaren bu yerel krallıkları birer birer ele geçirerek bütün Anadolu’yu egemenlikleri altına alıp merkezi otoriteyi güçlendirmişlerdir.
Çok erken çağlarda kentleşen, tarımı ve ticareti başarı ile gerçekleştiren Anadolu halkını, şehir beyliklerinden organize devlet düzeyine çıkaran Hititler büyük bir siyasal güç olarak tarih sahnesine çıkarak Anadolu’da ilk siyasi birliği kurmuşlardır.
Doğuda Fırat boylarına, batıda Sakarya ve Porsuk Nehirleri yöresine, kuzeyde Karadeniz ve güneyde de Akdeniz’e Toros ve Antitoros’lara kadar olan bölgede hâkimiyet sağlamışlardır.
Hitit İmparatorluğu gücünün doruğunda politik denetim alanını Suriye’ye kadar genişletmiştir. Mısır gibi bir süper devletin karşısında özellikle MÖ 1400-1200 yılları arasında süper bir güç olarak yerini almıştır.
Bu süper devletin çöküşü MÖ 1180’lerde ani olmuş, tarih sahnesinden silinmiştir. Bunda olası iç karışıklıklar ve hukuk düzeninin çökmesinin yanı sıra batıdan hızla Anadolu’ya giren deniz kavimlerinin ve kuzeyden gelişen Kaşka saldırılarının da rol oynadığı varsayılmaktadır.
Bu baskı sonucunda Hititler hızla güneye inerek güneydoğuda ve Kuzey Suriye’de küçük şehir devletleri halinde ve politik bir birlik oluşturmaksızın MÖ 7. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürmüşler, bilahare güçlenen Asur Devleti’nin egemenliğini kabul etmişlerdir.
Hititler kendi kültürlerini dış etkenlere karşı kapalı tutmamışlar ve beraber yaşadıkları toplumlardan pek çok kültür öğesi de almışlardır. Kendi kültür mirasları ile çevreden aldıkları bu öğeler, bir Hatti Uygarlığı içinde birleşmiş, yeni bir kültür oluşumuna yol açmıştır.
Sahip oldukları yüksek medeniyet ve teknoloji sayesinde süper güç olma yolunda ilerlemişlerdir. Bunların yanında o günün dünyası için çok yüksek bir teknoloji gerektiren demiri işleyebilmeleri, aynı zamanda savaş alanlarına ayrı bir hareket getiren, iki tekerlekli, manevra kabiliyeti yüksek, hafif savaş arabalarına sahip olmaları, güçlerinin kaynağını oluşturan etkenler olmuştur.
Ayrıca fevkalade gelişmiş bir taş işçiliğine sahip olmaları mimaride şaheserler yaratmalarına neden olmuştur.
Eski Şark’ın kısasa kısas esasına dayalı ceza sistemi varken, Hititler’deki hukuk sistemi insancıl modern hukukun esas aldığı unsurları taşımaktadır.
Günümüzden 4 bin sene önce yaşayan Hititler Anadolu’da kurdukları güçlü devleti, kanun ve direktiflerle yönetmişlerdir.
Hititler hukuku mülkün temeli kılan ilk Eskiçağ kavimlerinden biridir. Elimize geçen kanunlarda bugünün adalet kavramına aykırı düşen kolektif ceza gibi ilkel bir sistemin yanında, cinayet suçlarında teammüden adam öldürmeyle hiddete kapılarak adam öldürmeyi ayıracak kadar ileri bir sisteme sahip olmaları ilgi çekicidir.
Hitit kültür araştırmaları için çivi yazısı birinci derecede rol alır. Hitit çivi yazısı ile yazılmış tablet arşivleri Boğazköy, Maşathöyük’te ve Kuşaklı’da kazılar sonucunda ele geçmiştir.
1990’da Çorum Ortaköy’de bir Hitit şehri gün ışığına çıkarılmıştır.
Kendilerini daha iyi tanımak ve anlamak isterseniz zaman ayırıp izlemenizi öneririz…
2.Bölüm
www.dunyalilar.org