Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü, Türkiye’de açılan 15. köy enstitüsüdür.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın Ankara çevresinde bir köy enstitüsü kurulması yönündeki kararı ardından İlköğretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç, Ankara Milli Eğitim Müdürü Rasim Arslan, müfettiş Hayrullah Örs ve Ali Rıza Tümer tarafından oluşturulmuş bir komisyon tarafından yeri tespit edilmiş ve 1941 yılı Nisan ayında 266 Kepirtepe Köy Enstitüsü öğrencisinin Hasanoğlan’a gelip yerleşmesiyle kuruluşuna başlanmıştır. Hasanoğlan Köyü Ankara merkeze 35 km uzaklıktadır. Yüksek Enstitü olarak diğer Köy Enstitülerinden farkı ise; diğer Enstitülere Öğretim Üyesi veya Müfettiş yetiştirmek amacıyla kurulmuş olmasıdır.
Kepirtepe’den gelen bu ilk öğrenciler okul, cami ve çadırlarda barınmış, enstitü inşaatında çalışmış ve bir yandan da eğitimlerine devam etmişlerdir. Geçici binalar sonrasında 10 Temmuz 1941’de enstitü binalarının temeli atıldı ve 1942 yılında 1 yatakhane, 1 ahır, 10 öğretmen evi, 2 okul binası, 1 kümes yapılması planlandı. Toplam 11 köy enstitüsünden gelen ve planda yer alan bir binanın yapımını üstlenen gruplar böylece köy enstitüleri arası ilk ve en büyük imeceyi gerçekleştirdi.
Tamamen öğrenciler tarafından yapılan binaların sayısı 1945 yılında 43’ü bulmuştur; sinema, müzik salonu ve açık hava tiyatrosu bu binalar arasındadır. Ağaçlandırma çalışmaları, Kuzey’de 3 km mesafedeki Hasan Deresi’nden su getirme çalışmaları, hayvancılık ve bağcılık işleri için hazırlıklar, yapılan çalışmalar arasındadır.
İnşaat çalışmaları büyük oranda biten enstitüye 2 Ocak 1942’de ilk öğrenciler geldi; Enstitü toplam 678 öğretmen, 774 sağlık memuru, 213 yüksek kısım ve 102 geçici kurs mezunu vermiştir. Yüksek Köy Enstitüsü bölümü mezunlarının ise 18’i kadın, 195’i erkektir.
1943 yılının Haziran ayında çıkan yönetmelikle Yüksek Köy Enstitüsü (3 yıl süreli), 10 Ocak 1944’te ise köy sağlık memuru yetiştirmeye yönelik Sağlık Kolu (2 yıl süreli) açıldı.
Enstitüde Enver Ziya Karal (tarih), Ruhi Su ve Aşık Veysel (müzik), Selahattin Batu (zootekni), Muhlis Ete (ekonomi), Sabahattin Eyüboğlu (dil-edebiyat), Kazım Köylü (ziraat), Ferruh Sanır (coğrafya), Mahir Canova (tiyatro), Faik Canselen (armoni), Doç. Dr. İbrahim Yasa (sosyoloji), Halil Demircioğlu (tarih), Mualla Eyüboğlu (mimar, inşaat sorumlusu) gibi eğitim elemanları da görev yaptı. Yüksek Köy Enstitüsü 27 Kasım 1947’de Bakan Reşat Şemsettin Siner tarafından alınan bir kararla kapatıldı. Eğitimlerine devam etmekte olan öğrenciler Ankara Erkek Teknik Meslek Öğretmen Okulu, Gazi Eğitim Enstitüsü gibi eğitim kurumlarına gönderilmiştir.
Derleyen: Deniz Kartal
Dünyalılar(www.dunyalilar.org)