Filistin sorunu sadece Ortadoğu’nun değil, dünyanın ezilen tüm halklarının da sorunudur. Sizlere bu konuyla ilgili bir kitap önereceğim. Adward Said Kültür ve Direniş kitabı.
Adward Said Kültür ve Direniş kitabında, David Barsamian’la konuşuyor bizler de sürece tanıklık ediyoruz. Edward Said’in adaletsizliğe öfkesini her satırda hissediyorsunuz. 1948’den beri gün be gün İsrail vahşeti altında, çoluk, çocuk, yetişkin, kadın fark etmeden ölüyorlar, işkenceye, sürgüne maruz kalıyorlar ve kendi yurtlarında yerleşimci olarak isimlendiriliyorlar. Öfkelenmesini ve dilini, yaşanan acıları düşününce yadsımıyorsunuz.
Said’i okumak fikir işçisi bu aydının, iç dünyasına girmekle eş değerdedir. Said İsrail’i, Amerika ile elbirliği ile sömüren emperyalist bir ülke olarak tanımlar ve kültür, medya ağı ile beyinlere zikreder diyerek, ezilen halkların kendi medyasına, kültürüne sahip olması gerektiğini belirtir.
Emperyalizm üzerine yine Said kitapta şöyle bir anektod da düşer okurlara. Burjuvazi emperyalizmi yaratmıştır ve her türden eğemenlğini korumak için acımasızca dezanformasyonu kendine hak görmektedir. Daha eskilerden ve bence daha da doğru yaklaşım ise emperyalizm üzerine Lenin’in saptamasıdır. “emperyalizm, “kötülük” ve “kapitalizmin en yüksek noktasıdır.”
Emperyalizmin böl, parçala, yönet taktiği Said’e göre Filistinde işe yaramış, çünkü halk olmaktan öte, cemaat, kabile, aşiret, sayısız kurum ve yapılanma etrafında birlikten uzak hareket ediyorlar.
Söyleşi esnasında emperyalizm üzerine tanımları başka aydınların gözünde de okuyacaksınız. Ayrıca Arafat ve eşine müthiş kızgınlığını, Türkiye’nin İsrail ve Filistin ilişkilerini, Türkiye’nin sınır ötesi operesyonları, İncirlik Üssü’nün önemi vb konuları da bulabileceksiniz.
Tek devletli çözümü öneren Said, İsrail ve Filistin arasında kardeşlik esasına dayalı anayasal bir devlet olması gerektiğini ve çözümünde kati suretle buna bağlı olduğunun altını çiziyor. 2000 intifada ayaklanmasını, hangi İsrailli üst düzey isimlerin nasıl ölümlere imzalar attığını, uçak kaçırma eylemlerini, teröre terör ile karşılık verme üzerine düşüncelerini, 11 eylül ABD saldırısı ve nedenlerini, sonuçlarını, Taliban ve Usame Bin Ladin hakkında fikirlerini, üstün öngörüsünü de gözlemleyeceksiniz.
Neden üstün öngörü dedim açayım biraz daha daeş(işid) kitap yazıldığı süreçte yokken, öyle bir tarif var ki günümüzün İşid’ini o günden resmetmiş.
İsrail diasporası, bürokratik, askeri, sivil unsurların Said üstünde baskı kurup, tehditlerini anlatıyor, fakat halkların kardeşliğini görene kadar direniş saflarında yer alacağını belirterek söyleşi aralarında belirtiyor.
Kitapla alakası yok fakat Edward Said iyi bir piyanist ve müzik adamıdır. Akademik kimliğinin yanı sıra, eylemci (Filistinli küçük generallerle İsrail askerlerine 1995 de taş atmışlığı vardır.) Hilmi Yavuz yazar hakkında şunu der okurlarına: Türkiye’deki ‘sömürge entelektüelleri’nin bilmedikleri şudur: Said’i ezberlemek bir şeydir, anlamak başka şey! Hiçbiri Said’den yola çıkarak Türkiye’yi, Türkiye’nin Modernleşme sonrası zihniyet tarihini, sözüm ona Türk entelijansiyasını analiz etmedi! Said, Necatigil’in deyişiyle, ‘onları onlara gösteren ayna’ydı; – o yüzden bakamadılar aynalara: Baksalar, kendilerini göreceklerdi çünkü…
Ben o aynaya bakma cesaretini gösterdim, siz de gösterin ve çok geç olmadan ve sonsuza kadar sürecekmiş gibi duran İsrail – Filistin sorununu irdeleyin.
Said kanser hastasıydı ve söyleşide hastalığıyla ilgili sorulara da cevaplar vermiş. Sekiz yıl kanserle boğuşmuş ve 68 yaşında aramızdan ayrılmıştır. Ardında yüzlerce makale, kitap, öğrencisini, sevenini, sövenini bırakmıştır.
Filistin yazıları yazan, orayı kendine dert edinen Said sanılanın aksine müslüman değil Hristiyan bir ailenin çocuğudur. Getto, varoş kültünün Filistinde uygulandığı, Yahudi toplumun, aynı acılardan geçerek, başka bir halka bu zulmü reva görmesini sebepleri ile öğreniyorsunuz. Kapalı, amborgo altında, duvarlara hapsolmuş, sürekli bombalar, silahlar altında aranma, taciz, işkence ile yüzyüze bir halkın dramıdır Saidin derdi.
Edward Said’in, Alternatif Radyo isimli program yapımcısı David Barsamian ile yaptığı konuşmalar, Osman Akınhay’ın Türkçesi ve Agora Kitaplığı etiketiyle kitapçılardan edinebilirsiniz. Uzun soluklu bir söyleşi tek kitapta birleştirilmiş, 4 yıllık bir sürecin meyvesi bu kitap 1999-2003 yılları arasında David Barsamian’ın Edward Saidin konuşmalarından oluşan kitabın genel hatları ile ise şu şekildedir:
– Tek Devletli Çözüm
– İntifada 2000: Filistin Ayaklanması
– Onların İstediği, Benim Sesimi Kesmem
– Terörizmin Kökenleri
– Bir Filistin’linin Perspektifinden İsrail’le Çatışma
– Zaferle Randevu
Edward Said’in babası Kudüste yaşarken, birinci dünya savaşı patlak veriyor ve Osmanlı saflarında asker olmamak için Amerikaya kaçıyor. Kaçkın veyahut savaş karşıtı nasıl nitelendirirsek nitelendirelim, o baba, Saidin okuması ve aydın bir insan olması için çok emekler veriyor. Annesi ise tamamen İngiliz hayranı oğluna güneşi batmayan imparatorluğun krallarından birinin adını koyacak kadar İngiltere aşığı…
Said annesinin aksine tarih, felsefe, edebiyat, müzik ile kendine yön vermiş ve anti emperyalist olmuştur. Bana yaşama sevinci, umut, güven aşıladı bu kitabı ile Edward Said. Ne doğulu, ne batılı olabilmiş dünyalı bir üstad… Daniel Barenboim’den piyano resitali sizi, kitaba adapte edecektir. Çünkü yazarın bu sanatçı ile, müzik ile ilgili kitabı ve dostluğu mevcuttur. Filistin ve dünyanın hiç bir yerinde kimseler öldürülmesin, savaşsız, sömürüsüz günler insanlığın olsun dilekleri ile iyi okumalar… Dostlukla…
Gürbüz Deniz
Not: Bu yazı geçtiğimiz günlerde erişimi engellenen redaktif.com için yazılmıştır. Halkın bilgiye ulaşma hakkı hiçbir gerekçeyle engellenemez.
Dünyalılar (www.dunyalilar.org)