Potosi, And Dağlarında, gümüşten oluşmuş bir dağ. Bu dağ keşfedildiği andan itibaren 300 yıl boyunca dünya gümüş kullanımının %86’sını sağladı, insanlık tarihinin yazılmasında önemli bir rol oynadı.
Hemen varoluş nedeni GÜMÜŞ olan bir kent doğdu bu dağın eteklerinde. 1546’da kurulan şehir kısa bir sürede Latin Amerika’nın en büyük yerleşimlerinden biri haline dönüştü. Cerro Rico (Zengin Tepe) tepesinde açılan binlerce galeriden akan zenginlik, Potosi’nin cazibe merkezi, İspanyol sömürgecilerin zevk ve sefa içindeki yaşadıkları bir yer haline dönüşmesini sağladı hızla. Hatta İspanyol edebiyatına ‘Potosi’ zenginlikle eşanlamlı olarak girdi. Ünlü İspanyol yazar Miguel Cervantes’in Don Kişot adlı eserinde zenginliği anlatmak için Potosi’yi örnek olarak kullanıyor örneğin. Potosi gümüş madenlerinden İspanya’ya giden gümüş miktarının bütün Avrupa’daki gümüş rezervinden üç kat daha fazla olduğu tahmin ediliyor.
İspanyollar için her şey çok güzelken madalyonun öbür tarafındakiler için dünyanın en büyük trajedilerinden biri yaşanıyor. Yaşanan ilk dram Afrika’dan getirilen kölelerle başlıyor. 4800 metredeki Cerro Rico tepesindeki madenlerin iklim koşullarına alışamayan Afrikalılardan yüz binlercesi Potosi’de ölüyor. İnatla köleleri buraya getirmeye devam eden İspanyollar, sonunda Afrikalıları Brezilya’ya yollayıp onların yerine iklim koşullarına alışkın yerli halkı kullanmaya başlıyor. Araştırmalara göre 1500’lerin ortalarından İspanyolların hâkimiyetinin bittiği 1800’lerin ortalarına kadar Potosi madenlerinde sekiz milyona yakın yerli ölüyor. Kimisi çalışma koşullardan, kimisi çıkan isyanlarda milyonlarca insan burada can veriyor.
Cerro Rico tepesindeki beş bine yakın maden galerisinden çıkarılan gümüş günümüzde müze olarak kullanılan Casa de La Moneda (darphane) da gümüş sikkeler haline çevriliyor. Lamalarla taşınan sikkeler önce günümüzdeki Şili’nin Arica limanına oradan da gemiyle Lima’daki Peru Kral Naipliğine yollanıyor. Bir dönem Parana nehri yoluyla Buenos Aires’e yollanan gümüş sikkeleri, vergi konusunda çıkan sorunlar üzerine yeniden Peru’ya yollanıyor. Parana ve Uruguay nehirlerinin, günümüzün Arjantin ve Uruguay arasında oluşturdukları deltaya “Rio Plate” Türkçesi “Gümüş Nehir” denmesin sebebinin Bolivya’dan gelen gümüş olduğu söylenir.
1800’lerde milyonlarca insanın hayatına mal olan madenlerde gümüş damarları tükenmeye başlıyor zamanla elbette. Artık onlar için değeri kalmayan bölgeyi İspanyollar terk ediyor. Gümüşün bitmesiyle ekonomik bir gerileme baş gösteriyor ve şehir dışarıya göç vererek küçülüyor. Fakat bu esnada bu madenleri insanlık tarihinin en zengin kaynaklarından birine dönüştürecek bir keşif yapılıyor, bakır sülfat ile civayı etkileşim haline sokarak gümüşü ayrıştırmak için gerekli katalizör elde ediliyor. Bu madenler yeniden üretken hale geliyor ve gümüşün artması küresel ticaretin bir anda zirve yapmasına sebep oluyor. Bu bölgede yılda 220 ton gümüş çıkarılmaya başlanıyor zamanla. Bu da her yıl 2,5 milyon kg sikkenin İspanyol hazinesine akması demek oluyor.
Ve tüm bunların neticesinde dünyanın ilk evrensel kuru oluşuyor, Hesas Dehaço diğer adıyla 8 parça. Gümüş bir anda insanlığın refahının anahtarı haline geliyor. Ve İspanyanın kraliyet tacının tomarı ve sütunları bugün dünyanın en bilinen sembolünü oluşturuyor. 
Bu dağ ve beraberinde getirdikleriyle sonuçta tüm dünya etkileniyor. Küreselleşme sürecinin tohumları işte burada atılmaya başlanıyor.
Günümüzde madenler artık bitmek üzere ve Potosi’de az sayıda kalan madenci hala ekmeğini yerin altında zor koşullarda çıkarmaya çalışıyor.
Kaynaklar:
www.bariskaradeniz.com
tr.wikipedia.org/
Mankind The Story Of All Of Us Belgeseli