Dengbejler; Kürt halk ozanlarının Kürtler tarafından çağrılış biçimi.
Anadolu’da var oldugu bilinen köy köy gezip şarkı söyleme ekolunun Mezopotamya yöresindeki temsilcileri… Folklorik yapının temel direği olan sözlü edebiyatın taşıyıcılarıdır aynı zamanda… Birçogu herhangi bir enstrüman kullanmaz ve saf insan sesi ile sanatlarını icra ederler. Kelime manası olarak deng; ses, seda ve bej; söylemek…
Dengbej’lik, Kürt kültürünün temel alt yapısı ve onun için toplum bilimi, filozofluk, sözlü edebiyat, siyasi ve tarihi bir misyondur. Kürtler, söz (Klam) , şarkı (stran) , hikaye, folklor ve kılık kıyafet yönü ile çok zengin ve çok güçlü bir kültüre sahiptirler. Kürt kültürünün günümüze kadar korunmasında, Dengbej’lerin katkısı çok büyüktür.
Dengbejler tıpkı Türk ozanları gibi köşk-saray, köy-kasaba, dağ-taş, ova-yayla demeden gezmişler ve bu gezgin sanatçılar Kürtlerin yaşamlarını çok yakından görmüş, tahlil etmiş ve paylaşarak geleceğe taşımışlardır. Baştan başa doğayı, sohbeti, insanların içinde kalmış sözleri, acı-tatlı hikayeleri, gizli sevdaları, kavgaları-ihanetleri, yiğitlik-kahramanlıkları yani Kürt’lerin yaşamlarını her yönü ile sözlerinde (Klam) larında cok özenle dile getirmişlerdir.
Dengbêjler, ovaların-yaylaların özelliklerini, güzelliklerini, bazen yarin gerdanında işlemişlerdir. Bazen bir dilberden bir buse alabilmek için, falakaya yatıp, ayaklarının altına yüz bir sopa, zindanlarda yüz bir yıl idam cezasına razı olmuşlardır. Bazen türlü-çeşit kumaş olup, kendilerini bir güzelin endamından, boynundan aşağı salıvermişlerdir. Bazen bir yiğidin elinde kalkan olup zulme karşı durmuşlardır.
Gelin bu harika seslerden ve kadim kültürlerden birine birlikte kulak verelim, en ünlü Dengbejlerden biri olan Şakiro’yu dinleyelim.
Derleyen: Deniz KARTAL