1905 yılında yaptığı ünlü Kaplumbağa Terbiyecisi resmiyle tanınıyor, Osmanlı döneminin çok yönlü entelektüel isimlerinden biri olan Osman Hamdi Bey (1842-1910).
Ancak onun çok farklı yönleri de var. Arkeolog, ressam, müzeci ve Kadıköy semtinin ilk belediye başkanıdır. Bu birbirinden farklı yönleriyle hem bir bilim insanı ve tarihçi, hem sanatçı, hem de politikacıdır bir nevi. Bir yandan Osmanlı yönetimi tarafından önemli eğitim kurumlarının başına getirilir. Eğitime de çok önem veren Osman Hamdi Bey, Türkiye’de ilk defa bilimsel arkeolojik kazıları Nemrut Dağı, Muğla ve Lübnan’da başlatarak bir ilke imza atmış; İskender Lahdi’nden Artemis’e atfedilen Yunan tapınaklarına ve Antik kentlere kadar çok sayıda tarihi eserler bulmuştur. Söz konusu olan pek çok eseri İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Eski müzeler umum müdürlüğü yapan Hamdi Bey, sanatçı ve amatör bir tarihçi olan Fransız kökenli bir Osmanlı yurttaşı Victor Marie de Launay (1822 veya 1823-?) ile birlikte Osmanlı giyimi ve kıyafetleri üzerine resimli bir kitap kaleme almak istemiştir. Hamdi Bey ile Marie de Launay tarafından hazırlanıp Foto Sabah tarafından çekilmiş olan Osmanlı kıyafetleri, Elbise-i ‘Osmaniyye (Les costumes populaires de la Turquie en 1873) ismiyle 1873 tarihinde bir kitap olarak basılmıştır. Bu albüm içerisinden ilginç olan bazı resimleri aşağıda aktarmak istiyorum.
İzmir ve Manisalı kadın kıyafetleri
Ev ve sokakta Trabzonlu kadınlar
(Soldan sağa) Yozgatlı Müslüman ve Ankaralı iki Hristiyan kadın
(Soldan sağa) Yozgatlı ve Ankaralı Hristiyan, Ankaralı Müslüman erkeği
(Soldan sağa) Burdurlu Rum kadını, Konyalı erkeği ve Burdurlu Müslüman kadın
Elmalılı bir erkek, Konyalı bir Hristiyan ve bir Müslüman süvari
(Soldan sağa) Aydınlı kıyafetleri. Zeybekler ve bir esnaf.
Trabzon kıyafetleri. Kadın ve erkek.
Kaynakça
HAMDİ BEY, Osman ve DE LAUNAY, Victor Marie. (1999). 1873 Yılında Türkiye’de Halk Giysileri Elbise-i Osmaniyye. (Çeviri: Erol Üyepazarcı). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
Sami Mert EĞİLMEZER
Tarih Kronikleri
samiegilmezer@gmail.com
twitter.com/mertegilmezer
facebook.com/sami.egilmezer
www.dunyalilar.org