Aşağıdakii resim 16.yüzyılın ünlü Flaman ressamı Pieter Bruegel (1525-1569) tarafından 1562’de Ölümün Zaferi ismiyle ahşap üzerine yağlıboya tekniği ile yapılmıştır. Madrid’deki Prado Müzesinde sergilenmekte olan resimde insanların yıkımını ve dağılmışlığını, zalimliğin ve sağduyu eksikliğinin sonuçlarını cesetler ve darağaçlarıyla dolu bir manzarada anlatırken Avrupa’yı kasıp kavuran ve milyonlarca insanın ölmesine sebep olan Kara Veba yani diğer adıyla Kara Ölüm‘ü resmetmiştir.
1340 tarihinde Asya kıtasının güneybatısında başlayan salgın, zaman içerisinde Çin, Hindistan ve Ortadoğu’nun birçok ülkesine yayılmıştır. 1347’de Kırım’da bir Ceneviz ticaret merkezini kuşatan Kıpçak ordusunun vebalı cesetleri mancınık yoluyla kentin içine atmasıyla hem bir biyolojik savaş başlamış hemde ölümcül salgın Avrupa’ya taşınmıştır.
Avrupalılar çözüm yollarını evsizleri, dilencileri, Yahudi ve Müslümanları, hastaları yakmak ve öldürmek suretiyle çözümler aramışlar ancak hiçbir yöntemle bu büyük salgının önüne geçememişlerdir. Dönemin ünlü kronoloğu Jean Froissart (1337-1405) tarafından ortaya atılan tahmine göre Avrupa nüfusunun üçte biri ölmüştür. 1347-1351 salgınında Papa IV. Clemente’e bağlı memurların tahminlerine göre Avrupa’da toplam 23 milyon 840 bin insan ölmüştür. Yani dönemin rakamlarına göre Avrupa nüfusunun %31’i hayatını kaybetmiştir. Salgının yayıldığı tüm kıtalarda toplam 75 milyon insan ölmüştür.
1894’te İsviçreli bakteriyolog Alexandre Yersin (1863-1943) tarafından tanımlanan Yersinia pestis adı verilen bir bakterinin bu büyük vebaya yol açtığı saptanmıştır.
Bu ölümcül salgının çıkmasında etkili olan gerçek neden genellikle Asya’da yaşayan siyah farelerdir. Çin’de başlayan bu salgının diğer ülkelere yayılmasının en önemli nedeni bu siyah farelerin kıtalara kargo gemileri aracılığıyla gelmiş olmasıdır.
“Ortaçağın Büyük Veba Salgını”, AYBİRDİ, Dr. Cengiz, Bilim ve Teknik Dergisi, Eylül 1987.
“The Black Death”, P. BYRNE, Joseph, Greenwood Publishing, London, 2004, pages 21-9.
Sami Mert EĞİLMEZER – Tarih Kronikleri
samiegilmezer@gmail.com
twitter.com/mertegilmezer
facebook.com/sami.egilmezer